Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

палу́каш, ‑а, м.

Пляцёны кораб, які ўстаўляецца ў драбіны воза або ў сані. — Чаго там сварыцца, жывіце здаровы. — Міша ўкінуўся ў палукаш і паехаў. Лобан.

палу́кашак, ‑шка, м.

1. Тое, што і палукаш. Бацька яшчэ на досвітку ўстаў, доўга ладзіў воз, паклаў палукашак, укінуў саломы, заслаў посцілкаю. Гурскі.

2. Палавіна палукаша (задняя або пярэдняя частка). Сівы конь у аглоблях паволі хрупаў канюшыну з пярэдняга палукашка. Брыль.

палу́ндра, выкл.

У мове маракоў і партовых грузчыкаў — вокрык, які ўжываецца ў значэнні «беражыся, падае зверху» або наогул перасцерагае аб небяспецы. Вокліч, як выстрал: «Палундра!» — Катэр злятае за борт. Звонак. // у знач. наз. палу́ндра, ‑ы, ж. Жартаўлівая назва маракоў наогул. [Сашка:] — Ты, палундра, чуеш? Як бы мне прышвартавацца да вашай праграмы? Гроднеў.

[Ад гал. val onder — падзенне ўніз.]

палупі́цца, ‑лупіцца; зак.

Разм. Трохі або поўнасцю аблупіцца. Фарба на сценах палупілася.

палупі́ць, ‑луплю, ‑лупіш, ‑лупіць; зак., каго-што.

1. Лупіць ​1 (у 1, 2 знач.) некаторы час.

2. Разм. Парваць, разарваць усё, многае. Палупіць паперу на дробныя кускі.

палу́плены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад палупіць (у 2 знач.).

палупцава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., каго.

Разм. Лупцаваць некаторы час.

палу́скаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што

1. Злузаць усё, многае.

2. і без дап. Лускаць некаторы час.

палу́скваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

Лускаць час ад часу. Палусквала шышкі вавёрка.

палу́тарка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Разм. Тое, што і паўтаратонка. Наладаваныя трохтонкі, палутаркі.. спаўзаюць з узгорка на кволы мост. Брыль.