Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

замя́мліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.

Разм. Пачаць мямліць.

замяні́цель, ‑я, м.

Тое, што і заменнік.

замяні́цца, ‑мянюся, ‑менішся, ‑меніцца; зак.

1. З’явіцца на змену адно другому. Старое замянілася новым.

2. чым. Разм. Памяняцца чым‑н. з кім‑н. Замяніліся шапкамі.

3. у што. Разм. Ператварыцца, перарабіцца ў што‑н. [Незнаёмы:] Трэба ісці не азірацца, — бо хто азірнецца — у слуп спячы заменіцца, якога і перуны пасля з месца не зрушаць. Купала.

замяні́ць, ‑мяню, ‑меніш, ‑меніць; зак., каго-што.

1. кім-чым. Узяць, скарыстаць, паставіць узамен другога. Замяніць зношаныя дэталі новымі. □ Казанцаў замяніў сваю паласатую піжаму бездакорным светла-шэрым касцюмам. Васілевіч. // Падмяніць адно другім. Работу словам не заменіш. Прымаўка.

2. Заняць месца каго‑, чаго‑н., выконваючы яго абавязкі, ролю. З жалем зірнуў Андрэй на маці і зразумеў, што яна больш не работніца. Ён павінен замяніць яе, каб трымаць сям’ю. Чарнышэвіч. Панаса забралі як заложніка, каб дзед Талаш прыйшоў і замяніў сына. Колас.

3. З’явіцца на змену каму‑, чаму‑н. Сум заменіць песня. □ Я быў рад усяму, Што пісала яна, І адпісваў. Зіму замяніла вясна. Нядзведскі.

4. Выпадкова або наўмысна ўзяць чужую рэч замест сваёй; падмяніць. Замяніць кніжку. Замяніць галошы.

замянці́ць, ‑мяняў, ‑менціш, ‑менціць; зак.

1. Пачаць мянціць касу мянташкай.

2. перан. Разм. Пачаць гаварыць многа і без толку.

замяня́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць замяняльнага.

замяня́льны, ‑ая, ‑ае.

Які можа быць замененым. Замяняльная дэталь.

замяня́цца 1, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да замяніцца.

2. Зал. да замяняць ​1.

замяня́цца 2, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак., чым.

Разм. Тое, што і замяніцца (у 2 знач.); абмяняцца, памяняцца.

замяня́ць 1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да замяніць.

замяня́ць 2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.

Разм. Тое, што і замяніць (у 4 знач.); абмяняць, памяняць.

замяра́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да замяраць.