Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

заста́ва, ‑ы; Р мн. ‑стаў; ж.

1. Гіст. Месца ўезду ў горад або выезду з яго, якое раней ахоўвалася вартай. Гарадская застава.

2. Атрад, які нясе ахоўную службу; варта. Выставіць заставы. □ Патржанецкі прыйшоў у лагер ужо вечарам. Ніхто не сустрэў яго. Ніякіх застаў, ніякіх вартавых не было. Чарнышэвіч.

3. Вайсковае падраздзяленне, якое ахоўвае ўчастак дзяржаўнай граніцы, а таксама месца знаходжання гэтага падраздзялення. Прывесці парушальніка на заставу.

4. Разм. Плаціна, застаўка. Стрыманая заставамі вада павольна круціцца перад мостам. Корбан.

застава́цца, ‑стаюся, ‑стаешся, ‑стаецца; ‑стаёмся, ‑стаяцеся.

Незак. да застацца.

•••

Заставайцеся здаровы — развітальнае пажаданне пры адыходзе з дому.

застава́ць, ‑стаю, ‑стаеш, ‑стае; ‑стаём, ‑стаяце.

Незак. да застаць.

заста́вачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да застаўкі. Заставачны малюнак. Заставачны арнамент.

заста́віцца, ‑стаўлюся, ‑ставішся, ‑ставіцца; зак., чым.

Заставіць, загарадзіць сябе чым‑н. Алег пачаў хінуць Людмілу да сябе, але яна заставілася рукамі. Ермаловіч.

заста́віць 1, ‑стаўлю, ‑ставіш, ‑ставіць; зак., каго-што.

1. Ставячы што‑н. у вялікай колькасці, заняць усю плошчу, прастору. Заставіць пакой мэбляй. Заставіць паліцу кнігамі.

2. Закрыць, загарадзіць чым‑н. пастаўленым. Заставіць праход шафай. □ [Антось] убачыў на стале вялікую кнігу запісу хворых, узяў яе і заставіў шыбу. Мележ. // Перагарадзіць (раку). Злева было відаць шырокае возера — там нядаўна заставілі раку. Пташнікаў.

3. Паставіць што‑н. за што‑н. Заставіць ложак за шырму.

заста́віць 2, ‑стаўлю, ‑ставіш, ‑ставіць; зак., каго, з інф.

Прымусіць рабіць, зрабіць што‑н. Заставіць змоўкнуць. □ Пайшла Алена ў школу, прынесла сама некалькі газет, заставіла Насцю чытаць іх. Чорны.

застагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак., што.

Скласці ў стагі. Застагаваць сена. Застагаваць салому.

застагна́ць, ‑стагну, ‑стогнеш, ‑стогне; зак.

Пачаць стагнаць. // Прастагнаць; абазвацца стогнам. Адам Лабека глуха застагнаў і паваліўся на бок. Паслядовіч.

застапо́рвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да застопарыцца.

2. Зал. да застапорваць.

застапо́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да застопарыць.