Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

запылі́цца 1, ‑пылюся, ‑пылішся, ‑пыліцца; зак.

Пакрыцца пылам. [Дзядзька] нават башлык адвёў на шапку, каб .. не запылілася. Баранавых. — Каля мукі ходзячы, вядома, што запылішся, — сказаў нехта з завознікаў. Сабаленка.

запылі́цца 2, ‑ліцца; зак.

Пачаць пыліцца.

запылі́ць 1, ‑пылю, ‑пыліш, ‑пыліць; зак., каго-што.

Пакрыць або запоўніць пылам. Запыліць боты. Запыліць паветра. □ І мільёны парэпаных ног Крочаць: пыл запыліў небасхіл. Бялевіч.

запылі́ць 2, ‑пылю, ‑пыліш, ‑пыліць; зак.

Пачаць пыліць.

запы́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да запыліцца ​1.

запы́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да запыліць ​1.

запыля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца.

Незак. да запыліцца ​1.

запыні́цца, ‑пынюся, ‑пынішся, ‑пыніцца; зак.

Разм.

1. Замарудзіць або спыніць свой рух, ход; прыпыніцца. Ля ўваходу Мікола запыніўся на момант, каб перавесці дыханне, затым, не пастукаўшы ў дзверы, з сілай ірвануў іх на сябе. Сіняўскі. Зімовыя надвячоркам ля хаты старасты запыніліся двое. Навуменка.

2. Запнуцца, абарваць або замарудзіць гаворку. Чамусьці перад тым, як вычытаць Галіна прозвішча, дырэктар запыніўся, быццам у яго не хапіла духу. Сабаленка.

3. на кім-чым. Затрымацца, сканцэнтравацца на кім‑, чым‑н. (пра вочы, позірк, думкі і пад.). Дапытлівыя шэрыя вочкі селяніна на момант запыніліся на Лабановічу. Колас.

запыні́ць, ‑пыню, ‑пыніш, ‑пыніць; зак., каго-што.

Разм.

1. Спыніць рух, ход каго‑, чаго‑н., затрымаць каго‑, што‑н. на месцы. Запыніць машыну. □ Людзі разыходзяцца. Намерыўся выйсці і Свідэрскі, але яго запыніў сержант. Глебка. // Запаволіць, прыпыніць. Запыніць дыханне. Запыніць крок.

2. на кім-чым. Затрымаць, сканцэнтраваць на кім‑, чым‑н. (сваю ўвагу, позірк, думку і пад.). Ніна запыніла позірк на маршчынках, што выразаліся пад вачамі. Мележ. // Прыцягнуць да сябе чыю‑н. увагу. Вось тая шчаслівая думка, што запыніла на сабе Пракопаву ўвагу. Колас.

запыня́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да запыніцца.

2. Зал. да запыняць.

запыня́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да запыніць.

запы́рскацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Пакрыцца пырскамі. Запырскацца вадой.