Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

паслу́шнік, ‑а, м.

Чалавек, які жыве ў манастыры і рыхтуецца стаць манахам; прыслужнік у манастыры. [Лукаш:] — У манастыр аддам, у паслушнікі! Клімковіч.

паслу́шніца, ‑ы, ж.

Жан. да паслушнік.

паслу́шны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і паслухмяны. Я быў хлопец паслушны і любіў, калі мяне за гэта хвалілі. Колас. Я адзін, трэці дзень Мне паслушны плугі. Нядзведскі. Іду, мая мара, Паслушны табе — Я ў буднях жыцця сапраўды прытупеў. Чарнушэвіч.

паслушэ́нства, ‑а, н.

Беспярэчнае падпарадкаванне каму‑н.; пакорнасць, паслухмянства. Язэпа трохі дзед павучыць, І памуштруе і памучыць, Бо трэба ж іх [дзяцей] адукаваць і паслушэнству навучаць. Колас. Душа Яўгена Данілавіча адразу памякчэла, калі ён убачыў на шырокім твары Лапыра пакору і паслушэнства. Паслядовіч.

пасля́, прысл. і прыназ.

1. прысл. Потым, пазней некаторага тэрміну. Спачатку гром грымеў у далях і хмарай хмарыўся заход, пасля вятры затанцавалі — то навальніца йшла ў паход. Машара. Ліпкая дрымота агарнула яго [Ракуцьку], а пасля ён і прыснуў трохі. Чорны.

2. прыназ. з Р. Спалучэнне з прыназоўнікам «пасля» выражае часавыя адносіны; ужываецца пры назвах адрэзкаў часу, падзей, з’яў, услед за якімі, пазней якіх што‑н. адбываецца. Мароз быў добры, пара была пасля новага года. Чорны. Дзве дачкі адразу ж пасля вызвалення паехалі ў горад канчаць вучобу. Шамякін. Яны вячэралі ўдзвёх, і пасля гэтага зрабілася яшчэ цяплей па сэрцы. Брыль. // Пазней, па ад’ездзе, адыходзе або сканчэнні тэрміну існавання чаго‑н. А пасля дзірваноў, Неўзабаве, па часе — Голад выслаў на вёскі Заклапочаны бог. Броўка. Уладысь пасля бальніцы ачуняў скора. Скрыган.

•••

Пасля таго, калі (у знач. падпарадкавальнага злучніка); пасля таго, як (у знач. падпарадкавальнага злучніка) гл. той.

пасляабе́дзенны, ‑ая, ‑ае.

Які бывае, адбываецца пасля абеду. Пасляабедзенны адпачынак. Пасляабедзенная прагулка. □ У пасляабедзенны час у тым самым лесе ехалі дзве сялянскія фурманкі. Чорны. Пасляабедзеннае сонца залаціла.. [дзяўчынцы] каштанавую галоўку сваімі ласкавымі праменямі. М. Ткачоў.

пасляаперацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які бывае, адбываецца пасля аперацыі; прызначаны для хворых пасля аперацыі. Пасляаперацыйны перыяд. Пасляаперацыйная палата.

паслявае́нны, ‑ая, ‑ае.

Які адносіцца да часу пасля вайны. Пасляваенны перыяд. □ Я часта прыгадваю далёкую, пасляваенную вясну. Ракітны. Кірыла Пракопавіч расказвае пра першы пасляваенны агульны сход, на якім яго абралі за старшыню. Паслядовіч.

паслядзе́янне, ‑я, н.

Спец. З’ява, якая заключаецца ў тым, што ўздзеянне чаго‑н. выяўляецца не толькі ў момант прымянення, але і ў наступных стадыях. Магнітнае паслядзеянне. Паслядзеянне ўгнаенняў.

паслядо́ўнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць паслядоўнага. Паслядоўнасць доказаў. □ Уменне перадаць паслядоўнасць і праўдзівасць перажыванняў дазваляе пісьменніку стварыць паўнакроўны рэалістычны характар без вострых калізій. Каваленка. Успаміны ішлі ўрыўкамі, без усякай паслядоўнасці. Мележ.