Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

запля́міцца, ‑млюся, ‑мішся, ‑міцца; зак.

1. Пакрыцца плямамі.

2. перан. Пакрыць сябе ганьбаю; абняславіцца.

запля́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., каго-што.

1. Пакрыць плямамі. Запляміць спадніцу. Запляміць стол чарнілам.

2. перан. Зганьбіць, абняславіць. Запляміць сябе ганебным учынкам. □ Пятро як бы баяўся, каб хто незнарок не абразіў, не запляміў яго светлых і чыстых пачуццяў. Шамякін.

запля́млівацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да запляміцца.

2. Зал. да заплямліваць.

запля́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да запляміць.

запля́скаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць пляскаць. // Пляснуць некалькі разоў запар; прапляскаць. Нехта паспрабаваў запляскаць у далоні, нехта голасна засмяяўся. Пянкрат. Ліда запляскала ў далоні і кінулася ў двор, каб затрымаць садоўніка. Прокша.

запляска́ць, а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; зак., што.

Зрабіць пляскатым. Запляскаць цвік. // Прыпляскаць. Запляскаць лапатай зямлю на капцы.

заплясне́лы,

гл. заплеснелы.

заплясне́ць,

гл. заплеснець.

заплята́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да заплесціся ​1.

2. (у спалучэнні з назоўнікам «ногі»). Няўпэўнена, з цяжкасцю рухацца, чапляцца адна за адну. Па калідору ідзе [Міця], як у тумане. Заплятаюцца ногі. Навуменка. Дзеці змарыліся. Ножкі ў іх запляталіся. Няхай.

3. (у спалучэнні з назоўнікам «язык»). Невыразна, нячленараздзельна вымаўляць. Рая расказвала пра ўсё, што бачыла і перажывала, але язык яе пачаў заплятацца. Новікаў. — Вось я і прыйшоў, Юлька, — гаварыў Андрыян нейкім не сваім голасам; язык яго заплятаўся. Марціновіч.

4. Зал. да заплятаць.

заплята́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заплесці.

запну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

Раптоўна спыніць або запаволіць гаворку. Два словы скажа і запнецца, Бы галава там чым заткнецца. Колас. — Ну вось, я так і знаў... — пачаў і запнуўся Максім Сцяпанавіч. Карпаў.