Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

запальні́ца, ‑ы, ж.

Тое, што і запальнічка. Захінаючы ад ветру трафейную запальніцу, старшына згорбіўся, каб прыкурыць. Быкаў.

запальні́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Кішэнная машынка для здабывання агню. Бензінавая запальнічка. □ Арэшка раптам заварушыўся, выцягнуў з кішэні запальнічку, а потым, шчыльна нацягнуўшы на галаву шынель, запаліў святло. Краўчанка. Тарас пстрыкнуў перад Славікавым тварам запальнічкай, даючы прыкурыць. Шамякін.

запа́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да запалу ​1 (у 1 знач.). Запальны шнур.

2. Прызначаны для запальвання. Запальныя кулі. Запальная бомба.

3. Гарачы, хвалюючы. Кажуць, Слава перадала ёй частку сваёй сілы, і хто ідзе міма бярозкі, той чуе, якім запальным заклікам да помсты прасякнут яе шум. Хадкевіч. У гарачыя з апальныя словы[Вера Засуліч] укладвае сваё глыбокае абурэнне супроць тых, хто ставіць палкі ў кола вялікага будаўніцтва. Зарэцкі.

запа́льчывасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан запальчывага; гарачнасць, парыў. [Гунава] шкадаваў толькі, што паказаў нейкую бабскую запальчывасць: тупаў нагамі і цкаваў Сімона сваім няўдалым сабакам. Самуйлёнак.

запа́льчывы, ‑ая, ‑ае.

Які лёгка ўзбуджаецца, запаляецца; гарачы. Запальчывы чалавек. // Азартны, задзірлівы. Запальчывы характар. □ Тады пайшлі з залы і слухачы, выносячы запальчывыя спрэчкі ў цішыню вуліцы. Галавач.

запа́льшчык, ‑а, м.

У горнай справе — рабочы, які падпальвае запал ​1 (у 1 знач.).

запалява́ць 1, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак., каго.

Палюючы, злавіць або забіць звера, птушку. Запаляваць лісу.

запалява́ць 2, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.

Пачаць паляваць.

Запаля́р’е, ‑я, н. (з вялікай літары).

Вобласці, якія знаходзяцца за палярным кругам.

запаля́рны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца за палярным кругам. Запалярныя прасторы.

запаля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да запаліцца.

2. Зал. да запаляць.