Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

за́кут, ‑а, М ‑куце, м.

Абл. Адгароджанае ў хляве месца для жывёлы (звычайна дробнай). [Парасё] рохкала ў закуце, зашыўшыся ў салому. Лупсякоў.

заку́так, ‑тка, м.

1. Цёмны, цесны вугал, куток. Вайтовіч дапамог фурману выкаціць з закутка брычку і пайшоў у пакоі. Пальчэўскі.

2. перан. Глухое, аддаленае ад культурных цэнтраў месца. Пасылаліся з далёкага фронту пісьмы ў глухія закуткі палескіх вёсак. Колас. [Сёмка Фартушнік] шкадаваў, што проста не выехаў з гэтага закутка.. ў вялікі горад. Чорны.

заку́ты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Дзеепрым. зал. пр. ад закуць; закаваны.

заку́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; ‑куём, ‑куяце; зак., каго-што.

Разм. Тое, што і закаваць. Няма гэткіх путаў, якімі б закулі свабоду. Танк.

закучара́віцца, ‑раўлюся, ‑равішся, ‑равіцца; зак.

Пачаць кучаравіцца. // Зрабіцца кучаравым. Шэрсць на тураўцовым сівым кані замакрэла, закучаравілася ад поту. Мележ.

заку́шаны 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад закусіць ​1.

заку́шаны 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад закусіць ​2.

за́ла, ‑ы, ж. і зал, ‑а, м.

1. Вялікае памяшканне для мнагалюдных сходаў, якіх‑н. заняткаў і пад. Чытальная зала. Канцэртная зала. Спартыўны зал. // Аб людзях, якія знаходзяцца ў гэтым памяшканні. [Генадзій:] Таленавітае выкананне выклікала бурную рэакцыю ўсяе залы. Крапіва. Зал не мог выгаварыцца і сціхнуць. Яго зачапілі за жывое. Пташнікаў.

2. Прасторны пакой у кватэры, прызначаны для прыёму гасцей, адпачынку. Прасторная і светлая зала была ўбрана чысценька, акуратна на мяшчанскі лад. Колас.

•••

Актавая зала — зала для ўрачыстых пасяджэнняў у навучальных і іншых установах.

залаві́ць, ‑лаўлю, ‑ловіш, ‑ловіць; зак.

Абл.

1. каго-што. Злавіць, захапіць. [Ганна:] Дык ты, Зоська, глядзі, асцерагайся. Чорт яму.. верыў, гатоў яшчэ залазіць дзе адну, ды... Крапіва.

2. Атрымаць (удар). [Мікіта:] Вой! вой! вой! Залавіў па пальцы! Чарот.

залаго́джаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. пр. ад залагодзіць.

залаго́джвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да залагоджваць.