Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

закру́глены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад закругліць.

2. у знач. прым. Круглявы, акруглы. Закруглены вугал дома. □ Закруглены краі спражкі так ёмка слізгаў па скуры, што не пакідаў знаку. Маўр.

3. перан.; у знач. прым. Гладкі, закончаны (пра стыль мовы). Закругленая фраза.

закруглі́цца, ‑круглюся, ‑круглішся, ‑кругліцца; зак.

1. Стаць круглым, закругленым. Бераг возера закругліўся.

2. перан. Разм. Скараціўшы, закончыць (прамову, выказванне і пад.). Прамоўца закругліўся.

закруглі́ць, ‑круглю, ‑кругліш, ‑кругліць; зак., што.

1. Зрабіць круглым. Вострыя канты лапатачак трэба старанна закругліць асялком, а лёску на кручку змазаць.. клеем. Матрунёнак.

2. перан. Скончыць, завяршыць. — Мая брыгада першай.. закончыла ўсе работы. Закругліла, адным словам, гаспадарчы год, заняла першае месца. Пянкрат. На гэтым байку закруглю. Валасевіч.

закругля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да закругліцца.

2. Зал. да закругляць.

закругля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да закругліць.

закружы́цца, ‑кружуся, ‑кружышся, ‑кружыцца; зак.

Пачаць кружыцца.

•••

Галава закружылася гл. галава.

Закружылася (закруцілася) у галаве ў каго — пра адчуванне кім‑н. галавакружэння.

закружы́ць, ‑кружу, ‑кружыш, ‑кружыць; зак.

Пачаць кружыць.

•••

Закружыць галаву каму — моцна захапіць чым‑н. каго‑н.

закру́мкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць крумкаць.

за́крутка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Прыстасаванне для запірання дзвярэй у выглядзе драўлянага брусочка, які круціцца на восі. Зося зачыніла дзверы, запёрла іх на закрутку і вярнулася ў хату. Гартны.

2. Заверцень, заварацень. [Дзед] зрабіў да аглабель новыя закруткі. Паправіў развалкі. Якімовіч.

закру́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. закручваць — закруціць ​1 і стан паводле знач. дзеясл. закручвацца — закруціцца ​1.

закруці́цца 1, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завіцца (пра валасы). Валасы закруціліся. // Разм. Загнуцца, завярнуцца. А якая чарга за білетамі была! Уздоўж сцяны два разы закруцілася. Васілевіч.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абматацца, абвіцца вакол чаго‑н. Лейцы закруціліся за кола.

3. Абматаць, абгарнуць сябе чым‑н. Андрэй адышоў ад гурту, закруціўся ў кажух і лёг каля мяжы. Чарнышэвіч.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Круцячыся, зашрубавацца, дайсці да патрэбнага месца, да канца. Гайка закруцілася. Кран закруціўся.

5. Разм. Стаміцца, змучыцца ад розных клопатаў. — А што ты да нас не прыходзіш? — Справы, закруціўся. Гурскі.

•••

Галава закруцілася гл. галава.

Закруцілася ў галаве — тое, што і закружылася ў галаве (гл. закружыцца).

закруці́цца 2, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.

Разм. Пачаць круціцца.