Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

загартава́ны і загарто́ваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад загартаваць.

2. у знач. прым. Стойкі, вынослівы, здольны пераносіць цяжкасці, неспрыяльныя ўмовы. Ніхто на .. [холад] не скардзіцца. Усе [студыйцы] загартаваныя, маладыя і жыццярадасныя. Сяргейчык.

загартава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.

1. Стаць больш цвёрдым і моцным у выніку награвання да высокай тэмпературы і хуткага ахаладжэння. Сталь добра загартавалася.

2. перан. Зрабіцца стойкім, вынослівым, здольным пераадольваць цяжкасці, неспрыяльныя ўмовы. У часе вайны Кірыла не толькі загартаваўся, а тут як бы канчаткова склаўся яго характар. Гурскі. Непарушнае брацтва ўсіх савецкіх людзей.. загартавалася і ўзмацнела ў агні свяшчэннай барацьбы. «Звязда».

загартава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

1. Надаць большую цвёрдасць і моц шляхам награвання да высокай тэмпературы, а затым хуткага ахаладжэння. Загартаваць сякеру. □ Натачы, кавалёк, Вострым-востра сярпок, Адпусці, назубі, загартуй. Купала.

2. перан. Зрабіць стойкім, вынослівым, здольным пераадольваць цяжкасці. Не зламала Аўдолю гора, толькі загартавала больш, прывучыла на сябе, на сваю сілу і рукі спадзявацца. Крапіва. Суровая прырода загартавала моцную натуру. Мележ.

загарто́ваны,

гл. загартаваны.

загарто́вачны, ‑ая, ‑ае.

Прызначаны для загартоўвання, загартоўкі (у 1 знач.). Загартовачны агрэгат.

загарто́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. загартоўваць — загартаваць і стан паводле знач. дзеясл. загартоўвацца — загартавацца.

загарто́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да загартавацца.

2. Зал. да загартоўваць.

загарто́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да загартаваць.

загарто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. загартоўваць — загартаваць.

2. перан. Выхаванне стойкасці, вынослівасці. Загартоўка цела.

3. Цвёрдасць сплаву, нададзеная яму шляхам загартоўвання. Сталь высокай загартоўкі. □ [Разцы] выкрышваюцца ад таго, што залішне награваюцца і губляюць сваю загаргоўку. Кулакоўскі.

4. перан. Стойкасць, вынослівасць, набытыя ў барацьбе з цяжкасцямі або ў працэсе трэніроўкі; загартаванасць. — Будзем разлічваць, таварыш камісар, на баявую загартоўку нашых партызан.., — сказаў бацька Цімох. Сіняўскі. Каторы раз выручала хлопца яго немалая прыродная дужасць, непераборлівасць да ўмоў жыцця і, вядома, суровая армейская загартоўка. Быкаў.

загарто́ўшчык, ‑а, м.

Рабочы, спецыяліст па загартоўцы.