Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеёілнорсуыэюя
гджзлмнрстхцчш

меціць​1, ✂; незак.

Ставіць на кім-, чым-н. адметны знак, метку.

|| зак. памеціць, ✂.

|| наз. метка, ✂.

меціць​2, ✂; незак.

  1. Старацца папасці ў каго-, што-н.

    • М. у звера.

  2. з інф. Мець намер, намервацца ажыццявіць якое-н. дзеянне.

    • М. укусіць.

  3. Імкнуцца заняць якое-н. становішча, пасаду (разм.).

|| зак. намеціць, ✂.

мецца, ✂; незак.

  1. Быць у наяўнасці; знаходзіцца, існаваць.

    • Маецца запас харчоў.

  2. Адчуваць сябе.

    • Як вы маецеся?

  3. з інф. Аб тым, што павінна быць, мець намер.

    • Меўся ўчора прыехаць.

◊

  • Маецца на ўвазе — мяркуецца, падразумяваецца.

мецца-сапрана, нескл., н.

  1. Жаночы голас, сярэдні паміж сапрана і кантральта.

  2. Спявачка з такім голасам (вык. пры гэтым значэнні ўжыв. у ж.р.).

мець, ✂; незак.

  1. Валодаць кім-, чым-н. як уласнасцю.

    • М. сваю хату.

  2. Валодаць чым-н.

    • М. прафесію.

  3. У спалучэнні з В скл. назоўнікаў, якія абазначаюць уласцівасць або стан, азначае:

    1. дзеянне па значэнню гэтага назоўніка.
      • М. намер (намервацца).
      • М. ахвоту (хацець);
    2. быць, знаходзіцца ў якім-н. стане.
      • М. непрыемнасці.

  4. У спалучэнні асабовых форм з інф. набывае значэнне: павінен або намерваецца што-н. зрабіць.

◊

  • Вока не мець (разм.) — быць непрыхільным да каго-н., быць незадаволеным кім-, чым-н.

  • Вось табе і маеш! (разм.) — вокліч з выпадку чаго-н. нечаканага, дзіўнага, выказванне расчаравання, здзіўлення.

  • Мець вушы (разм.) — прыслухоўвацца, слухаць.

  • Мець зуб на каго (разм.) — імкнуцца прычыніць шкоду, непрыемнасць каму-н.

  • Мець ласку (разм.) — 1) любіць каго-, што-н.; 2) мець гонар, мець магчымасць (зрабіць, сказаць і г.д.).

  • Мець на прыкмеце — улічваць, браць пад увагу каго-што-н. для якой-н. мэты.

  • Мець руку (разм.) — мець падтрымку якой-н. важнай, уплывовай асобы.

  • Мець слова — атрымліваць дазвол выступіць дзе-н.

  • Мець справу з кім-чым — уступаць у нейкія адносіны, сутыкацца з кім-, чым-н.

  • (Не) мець за душой чаго (разм.) — пра наяўнасць (адсутнасць) чаго-н. у каго-н.

|| зак. займець, ✂.

мецэнат, ✂, м.

Багаты апякун навук і мастацтваў; увогуле той, хто апякуецца над якой-н. справай.

|| ж. мецэнатка, ✂.

|| прым. мецэнацкі, ✂.