Verbum

прычына, ✂, ж.

1. З’ява, якая выклікае, абумоўлівае ўзнікненне другой з’явы.

   • П. хваробы.
   • П. звальнення з работы.

2. Падстава, зачэпка для якіх-н. дзеянняў.

   • Уважлівая п.
   • Смяяцца без прычыны.
   • Па той простай прычыне, што... (таму, што...).

◊

• Без дай прычыны — беспадстаўна, ні з таго ні з сяго.

• З прычыны чаго, у знач. прыназ. — у выніку чаго-н.

  • Не прыехаў з прычыны хваробы.

прычындалы, ✂ (разм. жарт.).

Прадметы, рэчы аднаго якога-н. прызначэння.

• Сабраць свае прычындалы.

прычыніцца​¹, ✂; зак.

1. да чаго. Стаць прычынай чаго-н.

   • Самаахвярная праца людзей прычынілася да росквіту гаспадаркі.

2. да чаго. Стаць саўдзельнікам якой-н. справы; далучыцца да чаго-н.

   • П. да развіцця музычнага мастацтва.
   • П. да размовы.

3. Здарыцца, адбыцца.

   • Прычынілася бяда.

|| незак. прычыняцца, ✂.

прычыніцца​², ✂; зак.

Зачыніцца няпоўнасцю, няшчыльна.

• Дзверы прычыніліся.

|| незак. прычыняцца, ✂.

прычыніць​¹, ✂; зак.

Паслужыць прычынай чаго-н. (непрыемнага).

• П. боль, крыўду.
• П. страты.

|| незак. прычыняць, ✂.

|| наз. прычыненне, ✂.

прычыніць​², ✂; зак.

Зачыніць няпоўнасцю, няшчыльна.

• П. дзверы.

|| незак. прычыняць, ✂.

прычыннасць, ✂, ж.

1. Датычнасць, дачыненне да чаго-н.

   • Мець п. да справы.

2. У філасофіі: узаемная сувязь з’яў, ва ўзнікненні і развіцці якіх адна служыць прычынай чаго-н., а другая — вынікам, адна параджаецца другой.

прычынны, ✂.

1. Які мае ці меў дачыненне да чаго-н.

   • Да ўсіх будынкаў у калгасе і маі рукі прычынныя.

2. Які выражае прычыннасць (у 2 знач.).

   • Прычынная сувязь з’яў.

3. У граматыцы: які паказвае на прычыну, мае значэнне прычыны.

   • П. злучнік.

прычэп, ✂, м.

Павозка (або вагон, прыстасаванне), якая прычэпліваецца да самаходнага транспартнага сродку.

• Трактар з прычэпам.

прычэпка, ✂, ж.

1. гл. прычапіць.

2. перан. Зачэпка, прычына (разм.).

   • Знайсці прычэпку зайсці да яго.

3. перан. Тое, што і прыдзірка (разм.).

   • І за шчэпку знойдзеш прычэпку (прыказка).