Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

капітан, , м.

  1. Афіцэрскае званне, або чын, а таксама асоба, якая мае гэта званне.

    • К. медыцынскай службы.
    • К.-лейтэнант.
    • К. 3-га рангу.
  2. Камандзір судна.

    • К. далёкага плавання.
  3. Кіраўнік спартыўнай каманды.

    • К. валейбольнай каманды.

|| прым. капітанскі, .

  • К. мосцік.

капітуляваць, ; зак. і незак.

Здацца (здавацца), згадзіўшыся на капітуляцыю, адмовіўшыся ад барацьбы.

  • Безагаворачная к.
  • К. перад цяжкасцямі (перан. прызнаць (прызнаваць) сваё бяссілле, слабасць).

капітулянт, , м.

Той, хто капітулюе, адмаўляецца ад ранейшай пазіцыі.

|| прым. капітулянцкі, .

капітуляцыя, , ж.

  1. Спыненне ваенных дзеянняў і здача пераможцу на прадыктаваных ім умовах.

    • Безагаворачная к.
  2. перан. Адказ ад прадаўжэння барацьбы, ад прынцыповай абароны сваіх поглядаў.

капітэль, , ж. (спец.).

Верхняя частка калоны, слупа або пілястры.

|| прым. капітэльны, .

капішча, , н.

  1. Язычніцкі храм, культавае збудаванне.

  2. перан., чаго. Асяродак чаго-н., што адштурхоўвае, выклікае агіду.

    • К. ўбоства, нуды і бруду.

капліца, , ж.

Невялікі царкоўны або касцельны будынак з абразамі без алтара; малельня.

|| памянш. каплічка, .

|| прым. каплічны, .

каплун, , м.

Пакладаны певень, якога адкормліваюць на мяса.

|| прым. каплунны, .

капля, , ж.

  1. Маленькая акруглая часцінка якой-н. вадкасці; кропля.

    • К. вады.
    • Каплі дажджу.
    • Да (апошняй) каплі (таксама перан. усё без астатку выпіць, расходаваць, аддаць і пад.).
    • Да апошняй каплі крыві (перан. ахвяруючы жыццём, змагацца, біцца, абараняцца; высок.).
    • К. за капляй (таксама перан. паступова, патрошку).
    • К. ў моры (перан. вельмі нязначная колькасць у параўнанні з чым-н. вялікім).
    • Ні каплі ў рот не браць (зусім не піць алкагольных напіткаў).
    • Як дзве каплі вады (абсалютна, поўнасцю падобен, супадае).
  2. мн. Разведзенае на чым-н. лякарства, якое прымаецца па пэўнай колькасці такіх часцінак.

    • Вочныя каплі.
    • К. ў нос.
  3. адз., перан., чаго. Самая нязначная колькасць чаго-н. (разм.).

    • Малака ў бляшанцы к.
    • Ні каплі (ніколькі, ані).

|| прым. капельны, .

капнуць, ; зак.

  1. гл. капаць.

  2. перан. Унікнуць у што-н.

    • Толькі капні — знойдзёш недаробкі і хібы кнігі.