Verbum

сядаць, ✂; незак.

1. Тое, што і садзіцца.

2. Сядай(це). Ужыв. як прапанова, запрашэнне сесці.

сядзелка, ✂, ж.

Асоба малодшага медыцынскага персаналу, якая даглядае цяжкахворых, сядзіць ля пасцелі цяжкахворага.

сядзенне, ✂, н.

1. гл. сядзець.

2. Месца, прадмет, на якім сядзяць, на які садзяцца.

   • Сядзенні ў аўтобусе зручныя.

сядзець, ✂; незак.

1. Займаць такое становішча, пры якім тулава апіраецца на што-н. сваёй ніжняй часткай.

   • С. на лаўцы.
   • С. вярхом (на кані).

2. Пра птушак, насякомых: знаходзіцца на якім-н. месцы, не рухаючыся.

   • Ластаўкі сядзяць на правадах.

3. Знаходзіцца, быць дзе-н., у якім-н., месцы (пра людзей і прадметы).

   • С. цэлы дзень дома.
   • Куры сядзяць запёртыя ў хляве.
   • Хлеб сядзіць у печы.

4. Знаходзіцца ў якім-н. стане або займацца чым-н.

   • С. без работы.
   • С. без хлеба (галадаць).
   • С. з хворым дзіцем месяц.
   • С. за вязаннем.
   • С. за чарцяжамі.

5. Быць у зняволенні; быць пазбаўленым свабоды.

   • С. у турме.
   • С. на гаўптвахце.

6. Знаходзіцца, размяшчацца дзе-н.

   • Шыбы ў вокнах сядзяць няшчыльна.
   • Пад сасной сядзіць баравік.

7. Глыбока ўпіўшыся куды-н., аставацца там.

   • Стрэмка сядзіць у пальцы.
   • Куля сядзела вельмі глыбока ў назе.

8. Пра адзенне: добра аблягаць фігуру.

   • Сукенка сядзіць прыгожа.

◊

• Вось дзе сядзіць хто-што ў каго (разм., неадабр.) — пра каго-, што-н., што прычыняе вялікія клопаты, непрыемнасці.

• Сядзець у дзеўках (разм.) — доўга не выходзіць замуж.

|| наз. сядзенне, ✂.

сядзіба, ✂, ж.

1. Жылыя і гаспадарчыя пабудовы разам з садам і агародам, што складаюць адну гаспадарку.

   • Сялянскія сядзібы.

2. Зямельны ўчастак, заняты будынкамі ў адрозненне ад зямлі пад палямі, лугамі, лесам.

|| прым. сядзібны, ✂.

сядзячы, ✂.

1. Такі, які сядзіць.

   • Злавіць сядзячага зайца.

2. Такі, які бывае, калі сядзяць.

   • Заснуць у сядзячай позе.

3. Звязаны са знаходжаннем на адным месцы; маларухомы.

   • Сядзячая работа.

4. Прызначаны для сядзення (разм.).

   • У аўтобусе 40 сядзячых месц.

сядлаць, ✂; незак.

Прымацоўваць сядло на спіне жывёлы.

• С. коней.

|| зак. асядлаць, ✂.

|| наз. сядланне, ✂ і сядлоўка, ✂.

сядло, ✂, н.

1. Частка збруі для верхавой язды ў выглядзе сядзення для конніка, якое ўмацоўваецца на спіне жывёлы.

   • Новае с.
   • Выбіць з сядла (таксама перан. вывесці з раўнавагі, пазбавіць спакою).

2. Скураное сядзенне ў веласіпеда, матацыкла.

3. Паніжэнне між дзвюма вышынямі ў горным хрыбце.

   • С. Эльбруса.

|| памянш. сядзельца, ✂.

|| прым. седлавы, ✂.

сядок, ✂, м.

1. Коннік, верхавы.

2. Пасажыр, які едзе ў павозцы, карэце, санях (часам наймаючы вазака).

   • Браць у дарогу седакоў.

сядун, ✂, м. (разм.).

Чалавек, які вядзе маларухомае сядзячае жыццё, пасіўны, бяздзейны.