Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авеёіклмнопрстуфхцчшыэюя
бвгдклмнрстўч

сямейнасць, ✂, ж.

  1. Стан сямейнага (у 2 знач.); сямейны спосаб жыцця.

  2. Заганны прынцып падбору кадраў, размеркавання працы, калі перавага і прывілеі аддаюцца родзічам і сваякам.

сямейны, ✂.

  1. гл. сям’я.

  2. Які мае сям’ю (у 1 знач.), не адзінокі.

    • С. чалавек.

  3. Прызначаны для сям’і.

    • С. вечар у клубе.

  4. Які грунтуецца на сямейнасці (у 2 знач.; неадабр.).

    • С. падыход пры прыёме на работу.

сямейства, ✂, н.

  1. Тое, што і сям’я (у 1 знач.).

    • Прыехалі ўсім сямействам у тэатр.

  2. У сістэматыцы жывёл і раслін: група з некалькіх родаў, падобных па будове і блізкіх па паходжанню.

    • С. акунёвых.
    • С. злакавых.

сямёра, ✂; ліч., зб.

  1. З назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з ас. займ. мн. л. і без залежнага слова: колькасць сем.

    • С. хлопцаў.
    • С. сірот.
    • С. пасажыраў: чатыры мужчыны і тры жанчыны.
    • С. свіней.
    • Нас было с.
    • С. аднаго не чакаюць (прыказка).

  2. З назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць сем.

    • С. гусянят.

  3. звычайна Н і В. З множналікавымі назоўнікамі: сем прадметаў.

    • С. саней.
    • С. штаноў.

  4. звычайна Н і В. З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы, што існуюць або якія носяць у пары: сем пар.

    • С. туфель.
    • С. шкарпэтак.

сямёрка, ✂, ж.

  1. Лічба 7.

  2. Назва чаго-н. з сямі адзінак, напр. група з сямі чалавек, ігральная карта з сямю ачкамі і пад.

  3. Назва маршрутаў транспартных сродкаў, абазначаных лічбай 7 (трамвай, аўтобус, тралейбус).

    • Дзе с. спыняецца?
    • Паеду на сямёрцы.

|| прым. сямёрачны, ✂.

сямі...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) які складаецца з сямі якіх-н. адзінак, змяшчае сем адзінак, напр. сямізначны, сямідзённы, сямігадзінны;
  • 2) які адносіцца да сямі, да сёмага, напр. сямігадзінны (цягнік).

сямігадзінны, ✂.

  1. Працягласцю ў 7 гадзін.

    • С. рабочы дзень.

  2. Назначаны на сем гадзін.

    • С. аўтобус.

сямігадовы, ✂.

  1. гл. сямігоддзе.

  2. Які праіснаваў, пражыў 7 гадоў.

сямігоддзе, ✂, н.

  1. Тэрмін у 7 гадоў.

  2. Гадавіна падзеі, якая была 7 гадоў назад.

    • С. школы.

|| прым. сямігадовы, ✂.

сямігодка, ✂, ж.

  1. Сямігадовы план развіцця народнай гаспадаркі.

  2. Няпоўная сярэдняя школа з сямю гадамі навучання (існавала да 1958 г.).