Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

добрапрыстойны, .

Які адпавядае правілам, патрабаванням прыстойнасці.

|| наз. добрапрыстойнасць, .

добрасумленны, .

Які чэсна, старанна выконвае свае абавязкі і даручэнні, дбайна, шчыра адносіцца да ўсяго грамадскага.

  • Д. працаўнік.

|| наз. добрасумленнасць, .

добрасуседства, , н.

Сяброўскія адносіны суседзяў.

  • Адносіны добрасуседства.

|| прым. добрасуседскі, .

добраўпарадкаваць, ; зак.

Прывесці ў поўны парадак што-н.

  • Д. вуліцы і плошчы горада.

|| незак. добраўпарадкоўваць, .

|| наз. добраўпарадкаванне, .

добры, .

  1. Чулы да людзей, спагадлівы, сардэчны.

    • Д. па натуры чалавек.
    • Добрая душа.
  2. Цалкам станоўчы па сваіх якасцях, такі, як патрэбна.

    • Д. работнік.
    • Д. характар.
    • Добрая кніга.
    • Д. густ.
    • Д. настрой.
    • Добрыя ўмовы.
  3. Які змяшчае пахвалу.

    • Д. водзыў.
    • Добрая парада.
  4. Які карыстаецца славай, варты славы.

    • Добрае імя.
    • Пакінуць аб сабе добрую памяць.
  5. Умелы, старанны ў рабоце, здольны.

    • Д. гаспадар.
    • Д. майстар.
  6. Даволі вялікі па колькасці, памеру (разм.).

    • Д. кавалак.
    • Д. заработак.
    • Прыйшлося ісці добрых тры кіламетры.
  7. Дабратворны, спрыяльны.

    • Д. ўплыў.
    • Д. клімат.
  8. Удачны, паспяховы.

    • Д. вынік.
    • Добрыя паказчыкі.
  9. Прыдатны для яды, ядомы.

    • Д. грыб.
  10. Блізкі па-сяброўску.

    • Д. знаёмы.
  11. Які прадказвае ўдачу, прыносіць радасць.

    • Добрая прымета.
    • Добрая навіна.
  12. Правы бок матэрыі.

  13. добра, нескл., н. Адзнака (у 4 знач.), якая абазначае параўнальна высокую ацэнку ведаў (вышэйшая за «здавальняюча» і ніжэйшая за «выдатна»).

    • Адказаць па біялогіі на «добра».
  14. добра, часц. Выражае згоду, так, няхай будзе так, згодзен.

    • — Прыходзь сёння на сход. — Добра, прыйду.
  15. добра, пабочн. сл. Дапусцім, што так.

    • Добра, я магу згадзіцца з табой, што далей?
  16. добра, часц. Ужыв. як пагроза ў знач. пачакай жа (разм.).

    • Добра ж.! Я табе гэта прыпомню!

  • Добрай раніцы! — прывітальны зварот пры сустрэчы.

  • Добры дзень! — прывітальны зварот пры сустрэчы днём.

  • Добры вечар! — прывітальны зварот пры сустрэчы з кім-н. або пры ўваходзе ў дом вечарам.

  • Добрай ночы! — пажаданне спакойна спаць.

  • Добры інтэрас! (разм. іран.) — выказванне нязгоды, неадабрэння, абурэння з якой-н. прычыны.

  • У добры час — пажаданне ўдачы.

  • Усяго добрага — развітальнае пажаданне.

дог, , м.

Парода буйных сабак з кароткай поўсцю, тупой мордай і моцнымі сківіцамі, а таксама сабака гэтай парода.

догляд, , м.

Нагляд за кім-, чым-н., клопат аб кім-, чым-н.

  • Д. хворага.
  • Д. жывёлы.
  • Д. пасеваў.

догма, , ж.

Палажэнне, якое прымаецца за бясспрэчную ісціну, нязменную пры любых акалічнасцях.

  • Схаластычныя догмы.

догмат, , м.

Асноўнае палажэнне ў рэлігійным вучэнні, якое прымаецца на веру і не падвяргаецца крытыцы.

  • Догматы хрысціянства.

дождж, , м.

  1. Атмасферныя ападкі ў выглядзе кропелек вады.

    • Два дні ішоў д.
    • З вялікага грому малы д. (з нар.).
  2. перан. Пра тое, што сыплецца ў мностве.

    • Д. асколкаў.
    • Д. канфеці.

  • Зорны дождж — з’яўленне на начным небе мноства падаючых метэарытаў.

|| памянш. дожджык, .

|| прым. дажджавы, .