Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

незадоўга, прысл.

Не за многа часу да чаго-н., перад чым-н.

  • Н. да юбілею.
  • Н. перад вайной.

незайздросны, .

  1. Які не адчувае зайздрасці да каго-н.

    • Н. чалавек.
  2. Дрэнны, няважны, які не выклікае зайздрасці.

    • Незайздросная хатка.

|| наз. незайздроснасць, .

незаконнанароджаны, .

Народжаны ад бацькоў, якія не былі ў царкоўным шлюбе, пазашлюбны.

  • Ён н. (наз.).

незалежны, .

  1. Самастойны, які не залежыць ад каго-, чаго-н., свабодны.

    • Незалежныя краіны.
    • Н. чалавек.
  2. Які выражае самастойнасць у чым-н.

    • Незалежныя думкі.
    • Трымаць сябе незалежна (прысл.).

  • Незалежны стан — у граматыцы: катэгорыя дзеясловаў, якія патрабуюць прамога дапаўнення (напр.: селянін косіць сена).

  • Дзеепрыметнік незалежнага стану.

  • Незалежна ад таго, што — не з прычыны чаго-н., не ў сувязі з тым што.

  • Паехалі незалежна ад таго, што іх пасылалі.

|| наз. незалежнасць, .

незалюбіць, ; зак.

Выказаць незадаволенасць, не спадабацца.

  • Ён вельмі незалюбіў, калі напомнілі пра мінулы ўчынак.

незаменны, .

Такі, якога цяжка або нельга замяніць, вельмі патрэбны.

  • Н. спецыяліст.

|| наз. незаменнасць, .

незапамятны, .

Вельмі даўні, аддалены ў часе.

  • З незапамятных часоў.

незаплямлены, .

  1. Які не мае плям, чысты.

    • Незаплямленая вопратка.
  2. перан. Неабясслаўлены, нічым не зганьбаваны.

    • Незаплямленая рэпутацыя.

|| наз. незаплямленасць, .

незваротны, .

  1. Які не вернецца, не паўторыцца.

    • Незваротная маладосць.
  2. Такі, які не можа развівацца ў адваротным напрамку.

    • Н. працэс.

|| наз. незваротнасць, .

незвычайны, .

  1. Які вылучаецца сярод іншых; выключны; надзвычайны.

    • Н. востраў.
    • Незвычайная прыгажосць.
  2. Не такі, як звычайна, як заўсёды; асаблівы.

    • Н. дзень.
  3. Такі, да якога яшчэ не прывыклі; непрывычны.

    • Незвычайныя ўмовы.

|| наз. незвычайнасць, .