Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

кат, , м.

  1. Асоба, якая прыводзіць у выкананне смяротны прыгавор, учыняе кару, катуе.

  2. перан. Жорсткі мучыцель, прыгнятальнік.

|| прым. катаўскі, .

катавальня, , ж.

Месца катаванняў.

|| прым. катавальны, .

катавасія, , ж.

  1. Песнапенне, што выконваецца абодвума клірасамі, якія выходзяць на сярэдзіну царквы.

  2. перан. Беспарадак, неразбярыха (жарт.).

    • Паднялася такая к., сцеражыся божа.

катаваць, ; незак.

Моцна і балюча біць, жорстка мучыць.

  • К. на допыце.
  • Не катуй сябе, што згубіла рэчы (перан. не дакарай, не пакутуй).

|| зак. скатаваць, .

|| наз. катаванне, .

  • У фашысцкім лагеры смерці былі нечалавечыя катаванні (жорсткія здзекі; пакуты).

катаклізм, , м. (кніжн.).

Нечакана рэзкі пералом, разбуральны пераварот (у прыродзе, грамадстве).

катакомбы, , ж.

Падземныя галерэі [першапачаткова тыя, што служылі для першых хрысціян сховішчам у старажытным Рыме].

|| прым. катакомбны, .

каталагізаваць, ; зак. і незак.

Скласці (складаць) каталог чаго-н.

|| наз. каталагізацыя, .

каталажка, , ж. (разм. уст.).

Турма, месца зняволення.

  • Запраторыць у каталажку.

каталіз, , м. (спец.).

Узбуджэнне хімічнай рэакцыі або змяненне яе хуткасці пад уздзеяннем каталізатара.

|| прым. каталізны, .

каталізатар, , м. (спец.).

Рэчыва, якое паскарае або запавольвае ход хімічнай рэакцыі.

|| прым. каталізатарны, .