Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

уцякач, , м.

  1. Той, хто ўцёк​2 (у 2 знач.).

  2. Тое, што і бежанец.

|| ж. уцякачка, .

уцяміць, ; зак. (разм.).

Зразумець сэнс, змест чаго-н., поўнасцю ўсвядоміць што-н.

  • Я не адразу ўцяміў, пра што ідзе гаворка.
  • У. сэнс выказвання.

уцяпліць, ; зак.

Зрабіць цяплейшым, засцерагчы ад уздзеяння холаду.

  • У. ферму.

|| незак. уцяпляць, .

|| наз. уцяпленне, .

|| прым. уцяпляльны, .

  • У. чахол (прызначаны для ўцяплення).

уцяпляльнік, , м. (спец.).

Уцяпляльны матэрыял.

уцярпець, і уцерпець, ; зак.

Цярпліва перанесці, утрымацца ад якога-н. дзеяння.

  • Не ўцярпеў (не ўцерпеў), каб не выказацца.

уцяць, ; зак. (разм.).

  1. Адсякаючы, адразаючы, укараціць.

    • У. канец вяроўкі.
  2. Уцягнуць, увабраць унутр (галаву, шыю).

    • У. галаву ў плечы.

|| незак. уцінаць, .

|| наз. уцінанне, .

уцячы, ; зак.

  1. Паспешліва пайсці адкуль-н., бягом накіравацца куды-н.

    • У. з дому.
  2. Пайсці тайком адкуль-н., выратавацца ўцёкамі.

    • Мядзведзь зрабіў падкоп і ўцёк у лес.
    • У. з палону.

|| незак. уцякаць, .

учадзелы, .

Атручаны чадам (у 1 знач.).

  • Учадзелая дзіця.

учапіцца, ; зак.

  1. Моцна ўхапіцца за каго-, што-н. або ўплесціся за што-н., у што-н.

    • У. ў борт машыны.
    • У. ў валасы.
  2. Зачапіцца за што-н.

    • Кручок вуды ўчапіўся за водарасці.
  3. чым за што. Закрануць што-н. у час руху.

    • У. воссю калёс за шула варот.
  4. перан. Тое, што і ухапіцца (у 2 знач.).

    • У. за думку.
  5. Далучыцца самавольна, без папярэдняй згоды да тых, хто ідзе куды-н.

    • За намі ўчапіўся сабака.

|| незак. учэплівацца, .

учапіць, ; зак.

  1. Зачапіць за што-н.

    • У. вудачку.
  2. Павесіць.

    • У. каралі на шыю.
  3. У час руху зачапіць чым-н. ці за што-н. (разм.).

    • У. колам у дрэва.