Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. у што, чым і без дап. Забруджвацца, пэцкаць сябе чым-н.

П. ў гразь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца брудным.

Светлае адзенне хутка пэцкаецца.

3. Вельмі марудна рабіць што-н. (разм.).

Дакуль вы будзеце п. з гэтай справай?

|| зак. вы́пацкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), апэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), запэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), спэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), напэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 3 знач.; разм.) і упэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.).

|| наз. пэ́цканне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

пэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго-што ў што і чым. Забруджваць, вымазваць.

П. адзенне. П. рукі.

2. Рабіць брудна, няўмела (разм.).

Не малюе, а пэцкае.

Пэцкаць рукі аб каго-што (разм.) — быць замешаным у што-н. непрыстойнае, нізкае, звязанае з кім-н.

|| зак. вы́пацкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.), апэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.), запэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.), спэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.), напэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 2 знач.) і упэ́цкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны (да 1 знач.).

|| аднакр. пэ́цнуць, -ну, -неш, -не; -ні́ (да 1 знач.; разм.).

|| наз. пэ́цканне, -я, н.

пэ́цнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; зак. (разм.).

1. гл. пэцкаць.

2. каго (што), па чым. Ударыць.

П. па твары.

пюпі́тр, -а, мн. -ы, -аў. м.

Падстаўка для нот у выглядзе нахіленай рамкі, дошчачкі на ножцы.

пюрэ́ нескл., н.

Ежа або прыправа да стравы з працёртай агародніны; наогул працёртая маса з фруктаў, ягад або агародніны.

Бульбяное п.

пяву́н, певуна́, мн. певуны́, певуно́ў, м. (разм.).

Той, хто любіць пець, многа спявае.

|| ж. пяву́ха, -і, ДМу́се, мн. -і, -ву́х.

пяву́чы, -ая, -ае.

Меладычны, падобны на спеў.

Пявучая гаворка.

|| наз. пяву́часць, -і, ж.

пя́дзенік, -а, мн. -і, -аў, м.

Начны матыль-шкоднік, вусені якога, рухаючыся, выгінаюць сярэднюю частку цела, нібы мераюць зямлю пядзямі.

пя́дзя, -і, мн. -і, -яў, ж.

Старая мера даўжыні, роўная адлегласці паміж расшыранымі вялікім і ўказальным пальцамі.

Лоб на сем пядзяў (разм.) — вельмі разумны.

Ні пядзі (звычайна пра зямлю: не аддаць, не ўступіць і пад.) — ніколькі, нават самай малой часткі.

пяка́рны, -ая, -ае.

Які мае адносіны да выпечкі хлеба.

Пякарная справа.