Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., каго-што.

1. Націснуўшы, наблізіць да чаго-н.; прычыніць боль, націснуўшы чым-н., заціснуўшы дзе-н.

П. дзіця да грудзей.

П. палец дзвярамі.

2. перан. Стварыць суровыя, неспрыяльныя ўмовы, абмежаваць у чым-н., пазбавіць магчымасці адмаўляць што-н., адпірацца ад чаго-н. (разм.).

П. гультаёў. П. каго-н., каб той усё расказаў.

|| незак. прыціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыціска́нне, -я, н. і прыці́ск, -у, м. Прыцісканне павязкі да раны. Прыціск пячаткі да дакумента. Прыціск абібокаў.

прыці́хлы, -ая, -ае.

1. Які перастаў падаваць гукі, ствараць шум; сцішаны; прыглушаны.

Прыціхлая вячэрняя вёска.

Прыціхлая гаворка.

2. Які перастаў рухацца, заціх, паслабеў у сіле свайго праяўлення.

Прыціхлыя дзеці.

прыці́хнуць, -ну, -неш, -не; прыці́х, -хла; -ні́; зак.

1. Перастаць падаваць гукі, ствараць шум; стаць амаль нячутным.

Гукі прыціхлі.

Птушкі прыціхлі.

2. Перастаць рухацца; паслабець у сіле свайго праяўлення.

Сябры прыціхлі.

Вецер прыціх.

|| незак. прыціха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прыці́шыць, -і́шу, -і́шыш, -і́шыць; -і́шаны; зак.

1. што. Зрабіць менш чутным; прыпыніць работу (матора), прыглушыць.

П. радыёпрыёмнік.

П. матор.

2. што. Запаволіць (рух, хаду і пад.).

Аўтамабіль прыцішыў ход.

П. хаду.

3. перан., што. Паслабіць, суцішыць (якое-н. пачуццё, адчуванне; разм.).

П. боль.

4. каго-што. Заспакоіць, суняць (разм.).

П. дзяцей.

|| незак. прыці́шваць, -аю, -аеш, -ае і прыціша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прыцішэ́лы, -ая, -ае (разм.).

Які прыцішэў, прыціхлы.

Прыцішэлыя вуліцы.

прыцішэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак. (разм.).

Тое, што і прыціхнуць (у 1 знач.).

Гоман прыцішэў.

прыцмо́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні́; зак.

Утварыць гук губамі, стуліўшы і хутка растуліўшы іх.

П. ад здзіўлення.

|| незак. прыцмо́кваць, -аю, -аеш, -ае.

прыцэ́л, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Прыстасаванне на агнястрэльнай зброі для навядзення на цэль.

2. -у. Навядзенне на цэль, прыцэльванне.

Лінія прыцэлу.

Узяць (браць) на прыцэл каго-, што-н. — прыцэліцца ў каго-, што-н. (таксама перан.: звярнуць асаблівую ўвагу на каго-, што-н.).

|| прым. прыцэ́льны, -ая, -ае.

Прыцэльная стральба (па цэлі).

прыцэ́ньвацца гл. прыцаніцца.

прыцяга́льны, -ая, -ае (кніжн.).

Які вабіць да сябе, выклікае інтарэс.

Прыцягальная сіла музыкі.

|| наз. прыцяга́льнасць, -і, ж.