Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыто́ўкваць гл. прытаўчы.

прытры́зніцца гл. трызніцца.

прытрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -ы́маны; зак.

1. каго-што. Злёгку ўтрымаць, не даючы рухацца або ўпасці.

П. каня.

П. збан.

2. што. Тое, што і затрымаць (у 2 знач.).

Дажджы прытрымалі ўборку збожжавых.

3. перан., каго-што. Патрымаць да некаторага часу, прыберагчы; не пусціць у продаж.

П. сена к вясне.

П. тавар.

|| незак. прытры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

прытры́млівацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. за што. Злёгку трымацца.

П. за парэнчы.

2. чаго. Трымацца бліжэй да чаго-н.

П. правага боку дарогі.

3. перан., чаго. Стаяць за што-н., дзейнічаць згодна з чым-н., мець схільнасць да чаго-н.

П. цвёрдых перакананняў.

П. традыцый.

прыту́лак, -лку, м.

1. Месца, дзе можна ўратавацца ад каго-, чаго-н., адпачыць, прабыць патрэбны час.

Шукаць прытулку.

Права прытулку (права асобы, якая праследуецца дзяржавай, на абарону з боку іншай дзяржавы; спец.).

2. Дабрачынная ўстанова для выхавання сірот і беспрытульных дзяцей.

Дзіцячы п.

|| прым. прыту́лкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

прытулі́цца, -улю́ся, -у́лішся, -у́ліцца; зак.

1. да каго-чаго. Шчыльна прыціснуцца, прыхіліцца.

П. да маці.

П. да сцяны.

2. Знайсці прытулак (у 1 знач.).

П. ў родных.

Каля лесу прытулілася хатка (перан.).

|| незак. прыту́львацца, -аюся, -аешся, -аецца і прытуля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

прытулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак.

1. каго-што. Шчыльна або з пяшчотай прыціснуць, прыхіліць да сябе.

П. трубку да вуха.

П. дзіця да грудзей.

2. каго (што). Даць прытулак (у 1 знач.), узяць пад сваю апеку.

П. сірот.

|| незак. прыту́льваць, -аю, -аеш, -ае і прытуля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

прыту́пваць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тупаць нагамі ў такт чаму-н.

П. нагой у такт песні.

прытупі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -у́піцца; зак.

1. Крыху затупіцца.

Канькі прытупіліся.

2. перан. Страціць адчувальнасць, стаць менш успрымальным.

Боль прытупіўся.

Увага прытупілася.

|| незак. прытупля́цца, -я́ецца.

прытупі́ць, -уплю́, -у́піш, -у́піць; -у́плены; зак., што.

1. Трохі затупіць.

П. нож.

2. перан. Аслабіць, зрабіць менш успрымальным.

П. памяць.

П. пільнасць.

|| незак. прытупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. прытупле́нне, -я, н.