Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прываражы́ць, -ажу́, -о́жыш, -о́жыць; -о́жаны; зак., каго (што).

1. У забабонных уяўленнях: прывабіць варажбой.

2. перан. Зачараваўшы, прывабіць да сябе (разм.).

|| незак. прываро́жваць, -аю, -аеш, -ае.

прыва́рак, -рку, м.

Гатаваная страва; таксама прадукты харчавання, у тым ліку заправа, якія выкарыстоўваюцца пры гатаванні гарачых страў.

П. у боршч.

|| прым. прыва́рачны, -ая, -ае.

прывары́ць, -ару́, -а́рыш, -а́рыць; -а́раны; зак., што.

Прырабіць, зварваючы.

П. ручку да металічнага каўша.

|| незак. прыва́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыва́рка, -і, ДМ -рцы, ж. і прыва́рванне, -я, н.

прыва́тнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

Прыватная, не тыповая акалічнасць, падрабязнасць.

Звярніце ўвагу на п.

У прыватнасці, пабочн. сл.ужыв. для падкрэслівання якога-н. прыватнага выпадку, у знач.: напрыклад, у тым ліку.

прыватнаўла́сніцкі, -ая, -ае.

Тое, што і прыватны (у 3 знач.).

Прыватнаўласніцкая гаспадарка.

прыва́тнік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Прыватны гандляр, прадпрыемец.

|| ж. прыва́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. прыва́тніцкі, -ая, -ае.

прыва́тны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца асобнай часткай чаго-н., не агульны, не тыповы.

П. вывад.

Заключэнне ад агульнага да прыватнага (наз.). П. факт.

2. Асабісты, не грамадскі, не дзяржаўны.

Прыватная тэлеграма.

Прыватная справа.

3. Які належыць пэўнай асобе, не грамадству, не дзяржаве.

Прыватная ўласнасць.

П. заказ.

4. Які мае адносіны да асабістага, індывідуальнага валодання, дзейнасці, гаспадаркі і адносін, якія адсюль вынікаюць.

Прыватнае жыццё.

Прыватная пастанова (спец.) — пастанова, якая выносіцца судом па пытанні, што не падлягае яго кампетэнцыі.

прыва́т-дацэ́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

У вышэйшых навучальных установах да рэвалюцыі: пазаштатны выкладчык, роўны па званні дацэнту, а таксама асоба, якая мела гэта званне.

|| прым. прыва́т-дацэ́нцкі, -ая, -ае.

прыве́зці, -язу́, -язе́ш, -язе́; -язём, -езяце́, -язу́ць; -ёз, -е́зла; -язі; -е́зены; зак., каго-што.

Даставіць, завезці.

|| незак. прыво́зіць, -о́жу, -о́зіш, -о́зіць.

|| наз. прыво́з, -у, м. і прыво́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (разм.).

прыве́сіць, -е́шу, -е́сіш, -е́сіць; -е́шаны; зак., што.

Прымацаваць у вісячым становішчы.

П. лямпу да столі.

|| незак. прыве́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыве́шванне, -я, н.