Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

закажане́ць, -не́ю, -не́еш, -не́е; зак. (разм.).

Зачахнуць, змарнець (пра жывёлу, расліны).

Закажанела парася.

Закажанелі расліны.

зака́з, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Даручэнне або просьба зрабіць, выканаць што-н.

Па заказе (таксама перан.: па чыёй-н. просьбе, патрабаванні). Паліто на з.

Як на з. або як па заказе (пра тое, што адпавядае якому-н. патрабаванню, з’яўляецца ўзорным).

2. Заказаная рэч.

Разнесці гатовыя заказы.

заказа́ць¹, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што.

Даручыць каму-н. што-н.

З. боты.

З. абед.

|| незак. зака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

заказа́ць², -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -кажы́; -ка́заны; зак., што, каму-чаму і з інф. (уст.).

Забараніць, зрабіць недаступным.

Усе дарогі яму заказаны.

Сэрцу не закажаш.

Дзясятаму з. (зарачыся ніколі больш не рабіць чаго-н.).

|| незак. зака́зваць, -аю, -аеш, -ае.

зака́знік, -а, мн. -і, -аў, м.

Род запаведніка, дзе часова забаронена паляванне, рыбная лоўля і дзе знаходзяцца пад асобай аховай расліны і жывёлы.

Бабровы з.

заказны́, -а́я, -о́е.

1. Зроблены на заказ; які дастаўляецца па заказе.

З. касцюм.

З. аўтобус.

2. Адпраўлены поштай з павышанай адказнасцю за дастаўку і з дадатковай аплатай.

Заказное пісьмо.

зака́зчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто дае заказ (у 1 знач.).

|| ж. зака́зчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. зака́зчыцкі, -ая, -ае.

заказыта́ць, -зычу́, -зы́чаш, -зы́ча; -зыта́ў, -та́ла; -зычы́; -зыта́ны; зак., каго.

Змучыць казытаннем.

зака́йвацца гл. закаяцца.

закаламу́ціцца гл. каламуціцца.