Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

го́нкі, -ая, -ае.

1. Хуткі, імклівы ў руху.

Гонкая плынь ракі.

Г. човен.

2. Высокі і роўны (пра дрэвы).

Гонкія сосны.

|| наз. го́нкасць, -і, ж.

го́нны гл. гнаць.

го́нта, -ы, ДМ -нце, мн. -ы, -аў, ж., а таксама зб.

Дахавы матэрыял у форме невялікіх дошчачак, востра саструганых з аднаго боку і з пазам — з другога.

Ставіць хату пад гонтай.

Злазь з даху, не псуй гонты (прымаўка: не бярыся не за сваю справу).

|| прым. го́нтавы, -ая, -ае і ганто́вы, -ая, -ае.

го́нчы, -ая, -ае.

1. Шпаркі ў бегу, прывучаны гнаць звера.

Г. сабака.

2. у знач. наз. го́нчы, -ага, мн. -ыя, -ых, м. Пра сабаку такой пароды.

Брэх гончых.

го́ншчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Удзельнік спартыўных гонак.

|| ж. го́ншчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. го́ншчыцкі, -ая, -ае.

гоп, выкл.

Ужыв. са знач. дзеяслова гопнуць, гопаць.

Не кажы гоп, пакуль не пераскочыш (прыказка).

го́паць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Скакаць, падскокваць.

2. 3 шумам падаць.

|| аднакр. го́пнуць, -ну, -неш, -не; -ні.

|| наз. го́панне, -я, н.

го́ра, -а, н.

1. Глыбокі жаль, смутак.

Захварэць з г.

2. Тое, што і няшчасце.

У мяне вялікае г.

3. Жыццёвыя няўдачы, мукі, нястача.

Г. не знаць.

Цярпець г.

Глынуць гора (разм.) — перажыць многа цяжкасцей.

Заліць гора (разм.) — напіцца з гора.

З горам папалам (разм.) — з вялікай цяжкасцю.

го́рад, -а, мн. гарады́, гарадо́ў, м.

1. Буйны населены пункт, адміністрацыйны, прамысловы, гандлёвы і культурны цэнтр.

Сталічны г.

Г. на Дзвіне.

Жыць за горадам.

2. Населенае месца, абгароджанае і ўмацаванае сцяной (гіст.).

Старажытны славянскі г.

3. У розных рухомых гульнях (напр., лапта, гарадкі) месца, лагер кожнай каманды.

|| памянш. гарадо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м. (да 1 знач.).

|| прым. гарадскі́, -а́я, -о́е.

Гарадская гаспадарка.

Гарадскія будынкі.

горадабудаўні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Архітэктар, спецыяліст па будаўніцтве і планіроўцы гарадоў.