Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

трахе́я, -і, мн. -і, -е́й і -яў, ж. (спец.).

Частка дыхальных шляхоў: храстковая трубка паміж гартанню і бронхамі.

|| прым. трахе́йны, -ая, -ае.

тра́хнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак. (разм.).

Упасці з размаху, моцна стукнуцца аб што-н.

Т. аб сцяну.

|| незак. тра́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.

тра́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

1. Моцна, з сілай стукнуць каго-, што-н. або чым-н.

Т. кулаком па спіне.

2. Выстраліць; забіць, застрэліць.

Т. з вінтоўкі.

Трахнулі двух ваўкоў.

|| незак. тра́хаць, -аю, -аеш, -ае.

трахо́ма, -ы, ж.

Хранічная інфекцыйная хвароба вачэй, якая прыводзіць да слепаты.

|| прым. трахо́мны, -ая, -ае і трахамато́зны, -ая, -ае.

траце́йскі, -ая, -ае.

Звязаны з разборам спрэчкі, канфлікту трэцяй, незацікаўленай стараной.

Т. суд.

траці́на, -ы, мн. -ы, -ці́н, ж.

1. Трэцяя частка зямельнага надзелу.

2. Адна з трох роўных частак чаго-н.

Прадаць траціну збожжа.

тра́ціцца, -а́чуся, -а́цішся, -а́ціцца; незак.

1. Расходаваць свае грошы, сродкі на якія-н. патрэбы.

Т. на дарогу.

2. перан. Знікаць, праходзіць, губляцца.

З гадамі здароўе траціцца.

|| зак. патра́ціцца, -а́чуся, -а́цішся, -а́ціцца (да 1 знач.).

|| наз. тра́та, -ы, ДМ тра́це, ж.

тра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны; незак.

1. што. Расходаваць грошы, сродкі на што-н. з пэўнай мэтай, патрэбай.

Т. грошы на падарункі.

2. перан., што. Марна, без толку расходаваць; пазбаўляцца ад чаго-н.

Т. час.

Т. здароўе.

3. каго. Несці страту ў асобе таго, хто памёр, пайшоў і пад.

Т. дарагога чалавека.

4. што. Несці страту ў якіх-н. матэрыяльных каштоўнасцях.

Т. маёмасць.

5. што. Парушаць сувязь, паслядоўнасць у думках, гутарцы і пад.

Т. логіку ў разважаннях.

|| зак. патра́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны (да 1—4 знач.).

|| наз. тра́та, -ы, ДМ тра́це, ж. (да 1—4 знач.).

траці́чны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца трэцяй стадыяй у развіцці чаго-н.

Трацічная форма хваробы.

2. Старая назва першага перыяду кайназойскай эры (спец.).

Т. перыяд.

траця́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Цяля, жарабя ва ўзросце трох гадоў.

2. Траціна (у 1 знач.; разм.).

3. Трэцяя частка чаго-н. (разм.).

Засяваць поле на т.

|| ж. траця́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 1 знач.).