Verbum

дый, злуч. (разм.).

1. спалучальны. Злучае члены сказа, што абазначаюць паслядоўныя з’явы, па знач. набліжаецца да злучнікаў «і», «ды».

Узяў сякеру дый падаўся ў лес.

2. далучальны. Далучае члены сказа і сказы, якія ўдакладняюць або абагульняюць папярэднія думкі.

Стаю адзін дый думаю.

А я вазьму дый раскажу аб усім.

дык.

1. злуч. з выніковым знач. Ужыв. для сувязі сказаў з прычынна-выніковымі адносінамі.

Калі так, дык я згодзен.

2. злуч. Ужыв. ў пачатку галоўнага сказа пры даданым умоўным.

Работу зрабіў, дык можна і адпачываць.

3. часц. узмацн. Узмацняе выказванне.

Я дык і глядзець у той бок не хачу.

Абяцаць дык абяцалі, а не выконваем.

4. часц. узмацн. Ужыв. пры ўказанні на проціпастаўленне або пярэчанне (разм.).

Дык я ж не спрачаюся!

дыктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак.

1. Павольна вымаўляць, чытаць што-н., каб слухачы маглі запісваць.

Д. тэкст.

2. Прапаноўваць што-н. для безагаворачнага выканання.

Так яму дыктавала сумленне.

|| зак. прадыктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.

|| наз. дыкто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, ж. (да 1 знач.).

Пісаць пад дыктоўку.

дыкта́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Від пісьмовай работы — запісванне тэксту пад дыктоўку з далейшым аналізам правільнасці яго напісання.

Кантрольны д.

ды́ктар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Работнік радыё або тэлебачання, які чытае тэкст перад мікрафонам.

|| ж. ды́ктарка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (разм.).

|| прым. ды́ктарскі, -ая, -ае.

дыкта́т, -у, М -та́це, мн. -ы, -аў, м.

Палітыка навязвання патрабаванняў больш моцным бокам для абавязковага выканання другім, слабейшым бокам.

Палітыка дыктату.

дыкта́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Кіраўнік, які карыстаецца неабмежаванай уладай.

2. перан. Той, хто паводзіць сябе ў адносінах да іншых уладарна і нецярпіма.

|| прым. дыкта́тарскі, -ая, -ае.

дыктату́ра, -ы, мн. -ы, -ту́р, ж.

Нічым не абмежаваная дзяржаўная ўлада, якая апіраецца на сілу пануючага класа.

○

Дыктатура пралетарыяту — улада рабочага класа, якая ўсталявалася ў Расіі пасля 1917 г. ў выніку сацыялістычнай рэвалюцыі.

дыктафо́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прыбор для запісу і ўзнаўлення маўлення.

|| прым. дыктафо́нны, -ая, -ае.

Д. запіс.

дыкто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, ж.

1. гл. дыктаваць.

2. мн. -і, -то́вак. Тое, што і дыктант.