Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

нава́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле дзеясл. навальваць — наваліць (у 1–3 знач.).

нава́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да наваліцца.

2. Зал. да навальваць (гл. наваліць у 1–3 знач.).

нава́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да наваліць (у 1–4 знач.).

навальні́ца, ‑ы, ж.

1. Атмасферная з’ява — непагода з маланкай, громам, дажджом або градам і моцным ветрам. Закружыўся віхор, узнімаючы пыл. Насоўвалася вялізная чорная хмара, яе разрэзала маланка, потым ударыў раскацісты гром. Пачыналася навальніца. Гурскі. І вось найшла навальніца, наваліліся дрэвы, усю зямлю ўслалі векавыя гіганты. Лынькоў. // перан. Бурныя, грозныя падзеі. Адшумелі гарачыя дні Баявых, агнявых навальніц. Хведаровіч. Ваенная навальніца кідала яго па гітлераўскіх лагерах смерці. «Маладосць». // перан. Бурнае праяўленне якіх‑н. пачуццяў. І расла навальніца нянавісці дзікай і злосці. Глебка.

2. перан. Бяда, небяспека. Няхай цябе мінуць усе навалы, каб ты не ведала ніякіх навальніц! Дубоўка.

навальні́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да навальніцы (у 1 знач.). Навальнічны дождж. □ З захаду, насустрач паслабеўшаму ветру, паволі пасоўваліся навальнічныя хмары, засланяючы сонца. Гурскі. // З частымі навальніцамі. Навальнічнае лета.

нава́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да навалу, навалкі. Навальны спосаб пагрузкі. // Які прызначаны, служыць для кавалкі. Навальны механізм.

нава́льшчык, ‑а, м.

Той, хто навальвае што‑н.; рабочы ў шахце, які нагружае ваганеткі вугалем, рудой.

нава́льшчыца, ‑ы, ж.

Жан. да навальшчык.

наваля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.

Разм. Уволю, многа паваляцца.

наваля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., што.

Разм. Паваліць, перакуліць многа чаго‑н.