Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

паўцаге́лак, ‑лка, м.

Разм. Палавіна цагліны. Калі разбіралі царкву, Бацька, ад пылу шэры, Навазіў паўцагелкаў, А потым з іх склалі печку. Барадулін. Паўцагелкамі закладалі пасля вайны ўжо дзірку ў коміне, прывёзшы іх з ўчастка. Пташнікаў.

паўцаны́, ж. (звычайна з прыназ. «за»).

Палавіна цаны; цана, ніжэйшая за звычайную. [Красачка:] — Учора Дар’я паслала яго з папяроўкамі да буравой. Дык ён пачаў прадаваць яблыкі за паўцаны. Паслядовіч.

паўцвёрды, ‑ая, ‑ае.

Амаль цвёрды, не зусім цвёрды.

паўце́мра, ‑ы, ж.

Амаль поўная адсутнасць святла, асвятлення. У будынку тэатра панавала паўцемра: рэдка-рэдка дзе бясконцыя калідоры асвятляліся свечкамі. Караткевіч.

паўце́нь, ‑ю, м.

Негусты цень; слаба асветленае месца. Шаўковымі хвалямі былі распушчаны валасы па плячах. Ад іх ляглі на твары паўцені. Бядуля. Скалы былі на дзіва рэльефныя, без паўценяў, афарбаваныя ў дзівосныя колеры. Шыцік.

паўцёмны, ‑ая, ‑ае.

Слаба, недастаткова асветлены. У доўгім паўцёмным калідоры на ложках ляжалі хворыя. Шамякін. Сабакарня ўнутры была паўцёмнай, з вузкімі акенцамі. Каля паўсотні сабак розных парод і масцей ляжалі і хадзілі па загарадках. Караткевіч.

паўціра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Уцерці ўсё, многае або ўсіх, многіх.

паўціска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Уціснуць усё, многае. Матацыклы паўціскалі на дарожцы ў зямлю свежую жаўтаватую сасновую ігліцу, што ад расы і ветру апала за ноч на дол. Пташнікаў. Панакладалі вазы — ладныя, шырокія — і пакуль паўціскалі ды абхарошвалі, і ноч падышла. Скрыган.

паўцы́ркульны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае форму паўакружнасці, з закругленнем. Паўцыркульная арка.

паўця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Уцягнуць усё, многае або ўсіх, многіх.