Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

пага́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак., на каго-што.

Абл. Паквапіцца, пагнацца на каго‑, што‑н., пажадаць займець, захапіць. [Аўгіня:] — Пэўна ж, я сама вінавата: на багацце пагалілася. Колас. [Клёст:] — Неўзабаве шэсцьдзесят стукне. Якая кабета пагаліцца на такога кавалера? Шашкоў.

пагалі́цца, ‑галю́ся, ‑го́лішся, ‑го́ліцца; зак.

Пагаліць сябе; пабрыцца. Мне трэба было пагаліцца, і я пайшоў у цырульню. Гамолка.

пагалі́ць, ‑галю, ‑голіш, ‑голіць; зак., каго-што.

Зрэзаць брытвай начыста валасы сабе або каму‑н. Пагаліць бараду. □ Палонных пагалілі і зганялі ў лазню. Краўчанка.

пагало́ска, ‑і, ДМ ‑лосцы; Р мн. ‑сак; ж.

1. Чуткі, размовы, якія перадаюцца. Пагалоска пра злоўленае ваўчанё хутка абляцела ўвесь калгас. Якімовіч. І пайшла па гарадах і вёсках пагалоска пра подзвіг Тараса, які аддаў сваё жыццё, каб жыла Радзіма. Гурскі.

2. Моцныя гукі, якія выклікаюць адгалосак; рэха. У гаі пагалоска неслася, будзіла загуменне, адгукалася даль. Каваль. Роў .. [мядзведзя] пракаціўся кароткімі пагалоскамі. Лынькоў.

пагало́ўе, ‑я, н.

Агульная колькасць жывёлы ў гаспадарцы або на пэўнай тэрыторыі. Рост пагалоўя. □ За час вайны пагалоўе баброў не толькі не зменшылася, а, наадварот, значна павялічылася. В. Вольскі.

пагало́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які не выключае нікога, усеагульны. Пагалоўны перапіс.

пагамані́ць, ‑маню, ‑моніш, ‑моніць; зак.

Разм. Гаманіць некаторы час. Жанкі яшчэ некалькі хвілін пагаманілі аб дзецях. Васілевіч. Хочацца Пкаву пагаманіць з кім-небудзь, падзяліцца думкамі. Кулакоўскі.

пага́на,

1. Прысл. да паганы (у 1 знач.).

2. безас. у знач. вык. Пра цяжкі, дрэнны фізічны або псіхічны стан. Каб трохі, [Ганна] упала б — ледзь намаглася ўтрымацца. Бацька заўважыў, што ёй пагана, стаў побач, паклаў руку на плячо, быццам супакойваў, даваў сілу. Мележ.

паганары́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

Ганарыцца некаторы час.

пагандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.

Гандляваць некаторы час.

пага́нец, ‑нца, м.

Разм. лаянк.

1. Вельмі дрэнны, подлы чалавек. [Доктар:] — Колькі людзей праз гэтага паганца загінула, падумаць страшна. Грахоўскі. // Наогул пра каго‑н. непаслухмянага, надакучлівага і пад. [Жанчына:] — Колькі я цябе буду клікаць! Ну, паганец, не прыходзь дамоў! Я табе дам! Шамякін. Навёў тэадаліт — а гнус той слепіць вочы. Ну так і лезе дрэнь у нос, у рот, У вушы, за каўнер залазіць абармот. І не дасі паганцу рады. Корбан.

2. Уст. Нехрысціянін, чалавек іншай веры.