Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

напе́сціцца, ‑пешчуся, ‑песцішся, ‑песціцца; зак.

Разм. Уволю, доўга папесціцца.

напе́ў, ‑певу, м.

Мелодыя, матыў. У пустым гулкім доме недзе чуўся дзявочы напеў — прыгожы, задумлівы. Ракітны.

напе́ўнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць напеўнага; пявучасць, меладычнасць. Напеўнасць музыкі. □ Вершы вабяць рыфмамі, напеўнасцю. Бядуля. Цяжка сказаць, што больш падабалася ў гэтай песні партызанам: ці яе шырокая і магутная напеўнасць, ці энергічныя, поўныя гневу і закліку словы. Шчарбатаў.

напе́ўны, ‑ая, ‑ае.

Пявучы, меладычны. Напеўны верш. □ І час сяўбы ўжо варожаць Напеўным, крыкам жураўлі. Колас. [Дзяўчына] падабалася.. [Пятру]. І голас у яе быў пяшчотны, напеўны. Лупсякоў.

напе́цца, ‑пяюся, ‑пяешся, ‑пяецца; ‑пяёмся, ‑пеяцеся; зак.

Разм. Уволю, доўга папець. Вясёлыя дзянькі. Напрацуешся, напяешся, нарагочашся! Шамякін.

напе́ць, ‑пяю, ‑пяеш, ‑пяе; ‑пяём, ‑пеяце; зак.

1. чаго. Спець многа чаго‑н. Вольны вецер напеў вольных песень табе, Бор зялёны ўзняў дружным гоманам, Сонца полымем вызвала к слаўнай сяўбе, Зоры веру ўлілі сілам зломаным. Купала.

2. што. Перадаць голасам. Напець матыў. Напець арыю.

3. што. Спець для гуказапісу (на плёнку, пласцінку і пад.). Напець пласцінку.

4. чаго і без дап. Разм. Нагаварыць, напляткарыць на каго‑н.

•••

Напець у вушы — тое, што і напець (у 4 знач.).

напе́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад напячы (у 1, 2 знач.).

напіва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да напіцца.

напіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напіць.

напілава́цца, ‑луюся, ‑луешся, ‑луецца; зак.

Разм. Многа, доўга папілаваць.