Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

падкаса́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад падкасаць.

падкаса́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Закасаць на сабе калошыны штаноў. Хлапчук падкасаўся і пабег напрасцяк. Пальчэўскі. // Закасацца, падвярнуцца (пра адзенне). [Ігнат] зірнуў на стаптаныя свае гамашы, .. паправіў штаніну, што была падкасалася, як спаў. Галавач.

падкаса́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Закасаць, падвярнуць што‑н. [Васіль] падкасаў рукавы шыняля, з радасцю ўзяўся дапамагаць грузіць дровы. Мележ. Косцік нехаця падкасаў вышэй каленяў штаны, узяў сваю вуду, кацялок і моўчкі пайшоў за Сцяпанам Пятровічам. Ляўданскі.

падка́сванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. падкасваць — падкасаць і падкасвацца — падкасацца.

падка́свацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да падкасацца.

2. Зал. да падкасваць.

падка́сваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да падкасаць.

падкасі́цца, ‑кашуся, ‑косішся, ‑косіцца; зак.

1. Стаць слабым, нядужым (ад стомы, моцнага перажывання і пад.). Мімаволі падкасіліся ногі, і Анісся прыхілілася да заснежанага плоту, каб аддыхацца, сабрацца з думкамі. Лынькоў. Уваччу Паўліка пацямнела, калені падкасіліся. Беразняк.

2. Разм. Косячы, дайсці, наблізіцца да нейкай мяжы. Падкасіцца да рэчкі.

падкасі́ць, ‑кашу, ‑косіш, ‑косіць; зак., каго-што.

1. Падрэзаць (касой, касілкай і пад.).

2. перан. Зваліць, збіць з ног. Трапны Цішкаў стрэл падкасіў драпежніка. Пальчэўскі. — Здарылася няшчасце. Выпадковая куля, як кажуць, шалёная куля падкасіла партызана, калі ён адыходзіў з лагера. Ваданосаў. // Адняць сілы, здароўе, бадзёрасць і пад. Падкасіла старога настаўніка хвароба пасля смерці жонкі, з якой ён прайшоў усё сваё доўгае жыццё. Шамякін. Была ціхая хвіліна, калі ўсе думалі пра нягаданае гора, што прыйшло ў Анэціну хату і падкасіла жанчыну. Пташнікаў. / Пра ногі, калені. Слабасць падкасіла ногі. / у безас. ужыв. Старавойтава нібы падкасіла, ён пахіснуўся, ухапіўся за нары і цяжка асеў. Гурскі.

3. і чаго. Накасіць у дадатак да накошанага; укасіць. Зрэдку наведваўся ў вёску да старой Сяргей Кірылавіч першыя гады. Сена падкосіць, дроў наколе. Мыслівец.

падка́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.

Дзеянне паводле дзеясл. падкаціць (у 1 знач.).

падка́тчык, ‑а, м.

Рабочы, які заняты на падкатцы чаго‑н. Бацька служыць пуцявым абходчыкам, а сам .. [Тамаш] працуе падкатчыкам на лесапільні. Пальчэўскі.