Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

наперако́с, прысл.

Разм.

1. Коса ў адносінах да чаго‑н. Дзверы пайшлі наперакос.

2. перан. Не так, як трэба, як заўсёды. Прыгожа і ў дастатку жыў Глінчакоў. А пасля вайны ўсё пайшло ў яго неяк наперакос. Ракітны. Дзяўчына была сумная, думала аб тым, што яе жыццё пайшло наперакос. Навуменка.

наперало́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Пераламаць многа чаго‑н. Напераломваць галля.

наперало́мліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Тое, што і напераломваць.

напераме́нку, прысл.

Разм. Змяняючы адзін аднаго, па чарзе. Аркестры іграюць напераменку. Гарэцкі. — Тут толькі прарэзаць дзірку наскрозь цяжка будзе, — сказаў.. [Іван]. — Нічога! Я табе памагу, — падтрымаў Арцём. — Будзем, рэзаць напераменку. Ставер.

наперано́сіць, ‑ношу, ‑носіш, ‑носіць; зак., каго-чаго.

Перанесці, перамясціць вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Напераносіць сена праз канаву.

наперапі́сваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Перапісаць вялікую колькасць чаго‑н. Наперапісваць вершаў у альбом.

наперараза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Перарэзаць пэўную колькасць чаго‑н. Напераразаць дошак.

наперарэ́з,

1. прысл. Перасякаючы чын‑н. шлях, напрамак руху каго‑, чаго‑н. Славік завыў ад шаленства і не падхапіўся, а папоўз да стрэльбы. Тарас кінуўся наперарэз. Шамякін. // Перасякаючы што‑н. Забегалі вочы ў Тамаша, ён наперарэз цераз пляц хутка пайшоў, каб паглядзець кароў. Гурскі.

2. прыназ. з Д. Спалучэнне з прыназ. «наперарэз» выражае прасторавыя адносіны: ужываецца пры назве асобы ці прадмета, шлях якіх хто‑, што‑н. перасякае. Бегчы наперарэз машыне. □ Аўгіня пускаецца на хітрасць: яна крута верне свой човен наперарэз Мартынаваму чоўну. Колас. [Клямт] раптам кінуўся ў поле, стараючыся дапасці да кустоў, але заўважыў, што справа наперарэз яму бягуць два байцы. Мележ.

наперарэ́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Тое, што і напераразаць.

напераса́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Перасадзіць у другое месца вялікую колькасць чаго‑н. Наперасаджваць кветак.