Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

нару́чнікі, ‑аў; адз. паручнік, ‑а, м.

Металічныя кольцы з ланцужком, якія надзяваюцца на рукі арыштаваным. Надзець паручнікі. □ Студэнт з пашанай і нейкім цёплым, ледзь не сыноўнім пачуццём думаў аб тым, што гэтыя рукі бывалі калісьці ў наручніках, сціскалі краты панскай турмы. Брыль.

нару́чны, ‑ая, ‑ае.

Які надзяваецца на руку, носіцца на руцэ. Ваявода зірнуў на залаты наручны гадзіннік і адказаў: — Я думаю, што а трэцяй мы будзем у Пінску. Паслядовіч.

на́ручы, ‑аў; адз. няма.

У старажытнасці — частка латаў, якая надзявалася на рукі.

нарцы́с, ‑а, м.

Шматгадовая травяністая цыбульная расліна сямейства амарылісавых з белымі або жоўтымі кветкамі.

[Грэч. Narkissos.]

нарцы́савы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да нарцыса. Нарцысавая цыбуліна.

на́ры, ‑аў; адз. няма.

Насціл з дошак, прызначаны для спання, які знаходзіцца на пэўнай вышыні над падлогай або зямлёй. У палатцы паабапал праходу былі зроблены суцэльныя нары. Пальчэўскі. На двух’ярусных нарах ўзвышаліся туга пабітыя сеннікі, засланым байкавымі коўдрамі. Даніленка.

нарыва́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да нарвацца.

нарыва́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да нарваць ​1 (у 1–3 знач.).

нарыва́ць 2, ‑ае.

Незак. да нарваць ​2.

нарыва́ць 3, ‑ае.

Незак. да нарыць.

на́рыс, ‑а, м.

1. Літаратурны твор невялікіх памераў, у аснове якога ляжаць рэальныя факты з жыцця і дзейнасці цікавых людзей. Крытыка-біяграфічны нарыс. □ Там [у калгасе] жылі добра, і Толя з радасцю пісаў аб гэтым у сваіх .. нарысах. Брыль. Спецыфічнай асаблівасцю нарыса ўяўляецца тое, што ў ім апісваюцца канкрэтныя, рэальныя (а не выдуманыя) людзі, факты, падзеі. А. Макарэвіч.

2. звычайна мн. (на́рысы, ‑аў). Назва спецыяльнай навуковай працы, прысвечанай распрацоўцы якога‑н. аднаго пытання. Нарысы па дыялекталогіі.

нарысава́ны і нарысо́ваны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад нарысаваць.