Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

падвалака́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да падвалакаць.

падвалака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да падвалачы.

падвалачы́, ‑лаку, ‑лачэш, ‑лача; ‑лачом, ‑лачаце, ‑лакуць; пр. падвалок, ‑лакла, ‑лакло; заг. падвалачы; зак., каго-што.

Разм. Падцягнуць волакам. Падвалачы мех з бульбай. □ Падзякавалі мы начальніку, пайшлі, падвалаклі пару доўгіх дошак, каб было што пакласці на жалеза. Дубоўка.

падвалі́на, ‑ы, ж.

1. Брус, на які насцілаецца падлога, памост. У сярэдзіне [хаты] яшчэ не было падлогі, толькі ўпушчаныя ў падрубы падваліны на яе. Чорны. А масток аказаўся ліхі. Алёша вылез, паглядзеў. Каб падваліны шырэйшыя былі, то можна было б праехаць. Лобан. Пад падлогу, якраз паміж дзвюх абгніўшых падвалін, вёў шырокі лаз. Місько. // перан. Аснова якой‑н. з’явы. Рэалізм як сістэма зыходных прынцыпаў адлюстравання жыцця — вось падваліны эстэтычных пазіцый Багдановіча. Лойка.

2. Абл. Падруба. Хату [Вондар] паставіў не так даўно, перад першай германскай вайной, а ўжо перасыпаў яе, паклаў новыя падваліны і штандары, два разы мяняў гонту на даху. Навуменка. Цясляр узяўся перарабляць то адну сцяну, то другую, то вымаць падваліны, то прасякаць новыя дзверы. Якімовіч.

падвалі́цца, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.

Разм. Сесці, легчы вельмі блізка, шчыльна; падсунуцца. Падваліцца да суседа. □ Да .. [Сцяпана] падвалілася і смяртэльна торгалася нечая гарачая спіна. Быкаў.

падвалі́ць 1, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак.

Разм.

1. што і чаго. Падсыпаць вялікую колькасць чаго‑н. Падваліць воз пяску пад прызбу.

2. Выпасці, нападаць дадаткова ў вялікай колькасці. Уначы яшчэ падваліў снег, засыпаў усе сляды і мурашнікі. Караткевіч. / у безас. ужыв. За ноч падваліла снегу.

3. Прыйсці, далучыцца да каго‑, чаго‑н. у вялікай колькасці. Алея ажывае.. — хлопцы падвалілі гаманлівай чарадою. Савіцкі. / у безас. ужыв. Народу падваліла.

4. перан. Нечакана прыйсці, з’явіцца (пра шчасце, удачу і пад.). — Бачыш, сын, якое нам шчасце падваліла? За нашага старога.. [каня] нам далі маладую Сівую, — апярэдзіў бацька маё пытанне. Дамашэвіч.

падвалі́ць 2, ‑валю, ‑валіш, ‑валіць; зак., што і чаго.

Зваліць злёгку, нямнога (пра сукно, воўну і пад.).

падвало́ка, ‑і, ДМ ‑лоцы, ж.

Невялікі невад. Лавіць рыбу падвалокаю. □ З песняю цягне арцель падвалокі. Вялюгін.

падва́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. падвальваць ​1 — падваліць ​1.

падва́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца, незак.

1. Незак. да падваліцца.

2. Зал. да падвальваць ​1 (гл. падваліць у 1 знач.).

падва́льваць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да падваліць ​1.

падва́льваць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да падваліць ​2.