Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

падако́нне, ‑я, н.

1. Тое, што і падвоканне. Трэба сход склікаць. Устае Аўдоля з прасніцы або з-за красён, кажушок на плечы, палку ў рукі і пайшла па падаконню. Крапіва.

2. Частка сцяны пад акном са знадворнага боку дома. — Міналі дні — .. мы з мамаю на агародзе высеклі капусту, заклалі кастрыцаю падаконне. Адамчык.

3. Тое, што і падаконнік. З двара на падаконне ўзляцеў верабей з саломінай у дзюбе. Лобан.

падако́ннік, ‑а, м.

Дошка або каменная пліта, устаўленая ці ўмураваная гарызантальна ў аконны праём знізу. Падако былі густа застаўлены вазонамі. Бядуля. [Рыгор] падышоў бліжэй да акна, абапёрся локцямі на падаконнік. Гартны.

падако́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да падаконніка, які знаходзіцца пад акном.

падако́пваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Дакапаць усё, многае. Падакопваць ямы. Падакопваць бульбу.

падако́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.

Дакасіць што‑н. у многіх месцах. Падакошваць лужкі. // (1 і 2 ас. не ўжыв.). Завяршыць касьбу — пра ўсіх, многіх. Людзі падакошвалі і падажыналі.

падаку́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.

Разм. Дакурыць усё, многае. Падакурваць папяросы.

пада́лей, прысл.

Разм. Значна далей; не блізка. Людзі моўчкі разышліся па хатах, падалей ад таго месца, дзе глуха парыпваў пад шалёным ветрам апалены дубовы сук. Лынькоў. — Прынясі сухога баласту, — сказаў Скаварада. — Набяры дзе падалей. Навуменка.

•••

Падалей ад граху (бяды) — тое, што і далей ад граху (бяды) (гл. далей).

пада́лець, ‑ее; зак.

Абл. Стаць, апынуцца далей. [Лес] — цяпер рэдкі і неяк падалеў ад вёскі. Пташнікаў.

падале́шнік, ‑у, м.

Род шматгадовых травяністых раслін сямейства кірказонавых. Алеська разгроб снег у другім месцы — пад елкай — і натрапіў на некалькі зялёных крохкіх лісцікаў падалешніку. Хомчанка.

падаліва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

Разм. Даліць, напоўніць да краёў усё, многае. Падаліваць бочкі вадою. // Даліць нейкую колькасць чаго‑н. ва ўсё, многае. Падаліваць малака ў збаны.