называ́льны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да называння. Называльная функцыя слова.
называ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. называць — назваць.
называ́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Мець якое‑н. імя, прозвішча, якую‑н. назву. [Казановіч:] — Калі я не памыляюся, Чорным называецца толькі адно возера. Шашкоў. Сто гадоў прайшло, і блізка наша мэта, Да якое з барацьбою мы ішлі, Хутка будуць называцца — знаю гэта — Камуністамі ўсе людзі на зямлі. Куляшоў.
2. Разм. Узяць на сябе выкананне якіх‑н. абавязкаў, якой‑н. справы. — Хто закладае банк? — спытаў сядзелец. Звычайна ніхто першым не называўся. Колас.
3. у знач. пабочн. Зрабіць не так, як трэба, як хацелася б, як неабходна. Прыгледзеўшыся, жанчына здзіўлена ўскрыкнула, потым заплакала і выйшла з кухні. — Называецца, прывіталася! — спагадліва ўсміхнуўся Тэафіл. Самуйлёнак.
4. Незак. да назвацца.
5. Зал. да называць.
•••
Што называецца (у знач. пабочн.) — як кажуць, як прынята гаварыць. За сорак год валацужання з сякерай .. [дзед] вывучыў пушчу, што называецца, назубок. Брыль.
называ́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да назваць.
•••
Называць рэчы сваімі імёнамі — гаварыць прама, адкрыта аб кім‑, чым‑н.
назыўны́, ‑ая, ‑ое.
У выразах: назыўны сказ гл. сказ; назыўныя словы гл. слова.
назюзю́кацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм. груб. Напіцца п’яным. — А каб табе ўжо язык адсох, — стала сароміць.. [кладаўшчыка] калгасніца. — Пляце, як п’яны. — А ты ўгадала. Ён жа, як бервяном, языком варочае, — засмяяліся ў канторы. — З самага ранку назюзюкаўся. Бялевіч.
назя́бнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Многа, доўга пазябнуць.
наз’язджа́цца, ‑аецца; зак.
З’ехацца ў вялікай колькасці. Наз’язджалася гасцей з усіх валасцей. Прыказка.
наі́ўнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць наіўнага; прастадушнасць. [Камандзіры] гаварылі аб усіх гэтых рэчах проста, як аб лёгка перажытым, усміхаліся з .. наіўнасці маладых. Каваль. Густыя бровы, прычым левае з лёгкім заломам, надавалі твару адценне лёгкага здзіўлення і дзіцячай наіўнасці. Васілевіч.
наі́ўнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Праяўляць наіўнасць.