Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

паднаўля́цца, ‑яецца; незак.

1. Незак. да паднавіцца.

2. Зал. да паднаўляць.

паднаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да паднавіць.

паднаціска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да паднаціснуць.

паднаці́снуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., на каго-што.

Разм.

1. Націснуць мацней. Паднаціснуць на дзверы. □ — Паднаціснем, таварыш Андрэй, — час ад часу пагукваў Сава, і яго вялікія каравыя рукі сціскалі мокры кол, а твар чырванеў ад натугі. Пестрак.

2. перан. Прымусіць да якога‑н. дзеяння. [Бандарэнка:] — Бывала, трэба нам план выціснуць, сабяром сход, пагаворым, паднаціснем — і гатоў план. Асіпенка.

3. перан. Узяцца за якую‑н. работу з большым стараннем. — Выходзіць, побач з намі працуе брыгада камуністычнай працы, — кажа Юрка. — Трэба нам паднаціснуць, каб не адстаць. Бяганская.

падначава́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак.

Разм. Застацца дзе‑н. на начлег, заначаваць. Прыйшлося падначаваць ды разам з сонцам рушыць у дарогу. Пальчэўскі. [Старая:] Не рана ўжо, саколік. Можа, паначуеш у нас? [Карнейчык:] Падначую дзе-небудзь на мураўцы з начлежнікамі. Крапіва.

паднача́ленасць, ‑і, ж.

Становішча падначаленага.

паднача́ленне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. падначаліць і стан паводле знач. дзеясл. падначаліцца.

паднача́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад падначаліць.

2. у знач. прым. Які знаходзіцца ў падпарадкаванні каго‑, чаго‑н. Падначалены афіцэр. □ У большасці ранніх паэм Купалы элементы драматычнага дыялогу ў развіцці дзеяння іграюць чыста падначаленую ролю. Ярош.

3. у знач. наз. паднача́лены, ‑ага, м.; паднача́леная, ‑ай, ж. Службовая асоба, якая падначальваецца каму‑н. старшаму па рабоце. На чале груп стаялі спрактыкаваныя ў ваенных справах людзі. Яны стараліся прыдаць сваім падначаленым выпраўку і ваенны выгляд. Колас. Бывалы лётчык-франтавік паказаў падначаленаму, як трэба лятаць у баявой абстаноўцы. «Звязда».

паднача́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.

Стаць падуладным; падпарадкавацца. [Тоўхарт] тлумачыў Эльзе пра ўсё, што траплялася на дарозе, і ёй было прыемна падначаліцца ўладзе свайго мужа. Чорны.

паднача́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.

Зрабіць падуладным; падпарадкаваць. [Ермакоў], хоць і быў упарты і самалюбівы, умеў аднак падначаліць свае жаданні развагам. Мележ.