Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

пала́ючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад палаць.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які гарыць яркім полымем. Сярод гушчарніку пушчы, каля палаючага вогнішча, разляглася ўся каманда паўстанцаў. Нікановіч. Хлапец завіхаўся з жалезнай лапатай, падкідваў у палаючую топку вугаль, шураваў каласнікі і ўсё ўсміхаўся. Лынькоў. У памяці Гудовіча выразна паўстаў палаючы Мінск, прывакзальная плошча, на якой яго ўпершыню застала бамбёжка... Пятніцкі.

3. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які пачырванеў ад прыліву крыві. Палаючы твар.

4. ‑ая, ‑ае; перан.; у знач. прым. Які выражае якое‑н. моцнае пачуццё (пра вочы, погляд). Маўчаў і Валодзя. Маўчанне і палаючыя вочы яго лепш за ўсякія словы казалі, што ён не будзе сядзець склаўшы рукі. «Звязда».

5. Дзеепрысл. незак. ад палаць.

пала́яцца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Пасварыцца з кім‑н. У мяне выспявала жаданне палаяцца і з Нінай, і з Журко, і з усім светам. Савіцкі. [Даўэр] паспеў палаяцца ўжо з камандзірам інжынернай часці, які назваў Даўэра вар’ятам за яго псіхалагічныя эксперыменты. Шахавец.

2. Лаяцца некаторы час. Палаяўшыся з паўгадзіны каля студні, [жанчыны] разышліся: адна пайшла ў адзін канец вуліцы, другая — у другі. Колас.

пала́яць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Лаяць на працягу некаторага часу. Ну і сварак жа было, ну і палаялі ж .. мяне [жанчыны]. Галавач. — Ну, я на .. [зяця] крыху пасваруся, крыху палаю. Васілевіч.

2. Аблаяць каго‑н. — Калі варта, дык і палаяць не пашкодзіць, — нецярпліва адмахнулася ад мужа рукою Вера Васільеўна. Паслядовіч.

палга́ць, ‑лгу, ‑лжэш, ‑лжэ; ‑лжом, ‑лжаце; зак.

Ілгаць некаторы час; пахлусіць.

палеа...,

Першая састаўная частка складаных слоў са значэннем: 1) які мае адносіны да старадаўнасці; старадаўні, напрыклад: палеаген; 2) які мае адносіны да вывучэння глыбокай старадаўнасці, напрыклад: палеабатаніка, палеаграфія.

[Грэч. palaios — старажытны.]

палеаазія́ты, ‑аў; (адз. палеаазіят, ‑а, М ‑яце, м.).

Умоўная назва некалькіх розных па паходжанню і мове малых народаў Паўночнай і Паўночна-Усходняй Сібіры.

[Ад грэч. palaios — старажытны і слова азіяты.]

палеаазія́цкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да палеаазіятаў. Палеаазіяцкія мовы.

палеаантрапалагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да палеаантрапалогіі.

палеаантрапало́гія, ‑і, ж.

Раздзел антрапалогіі, які вывучае фізічны тып і эвалюцыю выкапнёвага чалавека.

[Ад грэч. palaios — старажытны, anthrōpos — чалавек і logia — вучэнне.]

палеаантрапо́лаг, ‑а, м.

Спецыяліст па палеаантрапалогіі.