Verbum

язва, ✂, ж.

1. Гнойная або запалёная ранка на скуры ці слізістай абалонцы.

   • Незагойная я.

2. перан. Зло, шкода.

   • Грамадскія язвы.

3. перан. Пра шкадлівага, з’едлівага чалавека (разм.).

○

• Сібірская язва — вострая заразная хвароба жывёлы і чалавека.

• Язва страўніка — хранічнае захворванне страўніка з пашкоджаннем слізістай абалонкі.

|| памянш. язвачка, ✂.

|| прым. язвавы, ✂.

• Язвавая хвароба (язва страўніка або дванаццаціперснай кішкі).

язвеннік, ✂, м. (разм.).

Чалавек, які хварэе язвавай хваробай.

|| ж. язвенніца, ✂.

язджалы, ✂.

Такі, па якім многа ездзілі, біты.

• Язджалая дарога.

яздок, ✂, м.

1. Той, хто едзе на кані вярхом або кіруе запрэжкай.

   • Ездакі пазлазілі з коней.

2. Пра таго, хто ўмее добра ездзіць (у 3 знач.).

   • Добры я. на матацыкле.

◊

• Не яздок куды (разм.) — пра таго, хто не хоча або не можа ездзіць куды-н., бываць дзе-н.

язмін, ✂, м.

Дэкаратыўны куст сямейства каменяломнікавых з белымі пахучымі кветкамі, сабранымі ў невялікія гронкі.

|| прым. язмінавы, ✂.

язык, ✂, м.

1. Рухомы мышачны орган у ротавай поласці, які з’яўляецца органам смаку, а ў чалавека ўдзельнічае таксама ва ўтварэнні гукаў мовы.

   • Паказаць я.

   • Малако ў каровы на языку (прыказка).

   • Заліўны я. (страва).

   • Востры на я. (умее гаварыць трапна, з’едліва).

   • Доўгі я. у каго-н. (перан. пра балбатлівага чалавека; разм. неадабр.).

   • Злы я. у каго-н. (перан. хто-н. злосна, з насмешкай гаворыць пра каго-, што-н.; разм.).

   • Злыя языкі (перан. пра ахвотнікаў да плётак, нагавораў).

   • Мянціць (малоць) языком (перан. займацца пустой балбатнёй; разм.).

   • Прыкусіць я. (перан. спахапіўшыся, раптоўна замаўчаць, устрымацца ад выказвання; разм.).

   • Прытрымаць я. (перан. памаўчаць; разм.).

   • Пытанне было на языку ў каго-н. (хто-н. гатоў быў задаць пытанне).

   • Развязаць я. (загаварыць, разгаварыцца пасля маўчання; разм.).

     • Віно развязала я. каму-н. (прымусіла разгаварыцца; разм.).

   • Распусціць я. (пачаць гаварыць лішняе; разм. неадабр.).

   • Сарвалася з языка што-н. у каго-н. (сказаў міжвольна, не падумаўшы; разм.).

   • Трымаць я. за зубамі (перан. маўчаць, калі гэта патрэбна).

   • Цягнуць за я. каго-н. (перан. прымушаць гаварыць, выказвацца; разм.).

   • Я. без касцей у каго-н. (перан. пра каго-н., хто любіць многа гаварыць, гаворыць лішняе, пустое; разм.).

   • Я. добра падвешаны ў каго-н. (мастак добра гаварыць; разм.).

   • Я. не паварочваецца сказаць (не хопіць рашучасці сказаць; разм.).

   • Я. праглынеш (перан. пра што-н. надта смачнае; разм.).

   • Я. свярбіць у каго-н. (перан. цяжка прамаўчаць, хочацца сказаць; разм.).

2. перан. Палонны, ад якога можна атрымаць патрэбныя звесткі (разм.).

3. У звоне: металічны стрыжань, які ўтварае гук ударамі аб сценкі.

4. перан. Пра што-н. выцягнутае, па форме падобнае на язык.

   • Языкі полымя.
   • Языкі сумётаў.

|| памянш. язычок, ✂.

|| прым. языковы, ✂ і язычны, ✂.

• Языковая мышца.
• Язычныя нервы.

языкаты, ✂ і языкасты, ✂.

Востры на язык, ахвочы паспрачацца, панасміхацца.

• Языкатая (і языкастая) жанчына.

|| наз. языкатасць, ✂ і языкастасць, ✂.

язычнік, ✂, м.

Паслядоўнік язычніцтва.

|| ж. язычніца, ✂.

язычніцтва, ✂, н.

Рэлігія, заснаваная на пакланенні многім багам, ідалапаклонства.

|| прым. язычніцкі, ✂.

язычок, ✂, м.

1. гл. язык.

2. Адростак на заднім краі паднябення ў поласці рота.

3. Невялікі адростак ля асновы ліставой пласцінкі ў злакавых і некаторых інш. раслін (спец.).

4. Рухомая, адным канцом прымацаваная пласцінка ў розных прыстасаваннях.

   • Я. чаравіка.
   • Я. замка.
   • Я. музычнага інструмента.

|| прым. язычковы, ✂.

• Я. музычны інструмент.