Verbum

сон, ✂, м.

1. Фізіялагічны стан спакою арганізма, пры якім поўнасцю або часткова спыняецца работа свядомасці і аслабляюцца фізіялагічныя працэсы.

   • Трывожны с.
   • Багатырскі с. (моцны).
   • Заснуць вечным сном (перан. памерці; высок.).

2. Тое, што сніцца таму, хто спіць.

   • Убачыць с.

◊

• Са сну — толькі што прачнуўшыся.

• Сон у руку (жарт.) — пра сон, які спраўдзіўся.

• Як у сне — пра стан чалавека, які паглыблены ў свае думкі і нічога вакол сябе не заўважае.

сонечны, ✂.

1. гл. сонца.

2. Які грунтуецца на скарыстанні энергіі Сонца.

   • С. рухавік.
   • Сонечная ванна (праграванне цела сонечным цяплом на адкрытым паветры).

3. З яркім святлом сонца.

   • Сонечнае надвор’е.
   • С. бок кватэры (які выходзіць на поўдзень).

4. перан. Радасны, шчаслівы.

   • Сонечная ўсмешка.

○

• С. гадзіннік — гадзіннік, які складаецца з цыферблата і вертыкальнага стрыжня, што кідае на цыферблат цень, паказваючы час.

• Сонечнае спляценне — спляценне сімпатычных нерваў, размешчанае па паверхні брушной аорты.

• Сонечная сістэма — сукупнасць нябесных цел, якая складаецца з Сонца і планет, што рухаюцца вакол яго.

• Сонечны ўдар — цяжкі стан, які ўзнікае ў выніку перагрэву галавы сонечнымі прамянямі.

соннік, ✂, м.

Кніга з тлумачэннем сноў (у 2 знач.).

сонны, ✂.

1. Які адбываецца ў час сну.

   • Соннае дыханне.

2. Які спіць.

   • Не так лёгка разбудзіць сонных дзяцей.

3. Вялы, неактыўны ад жадання спаць, які яшчэ не зусім прачнуўся.

   • Соннае дзіця.
   • С. стан.
   • Як сонная муха (запаволены і вялы; разм.)

4. перан. Пасіўны, бяздзейны.

   • Соннае жыццё.

5. Снатворны (пра лекі).

   • Сонныя кроплі.

○

• Сонная артэрыя — вялікая парная артэрыя з двух бакоў шыі.

• Сонная хвароба — інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца моцнай санлівасцю.

|| наз. соннасць, ✂.

сонца, ✂, н.

1. (у тэрміналагічным значэнні С вялікае). Нябеснае свяціла ў выглядзе вогненнага шара, вакол якога круціцца Зямля і іншыя планеты нашай Галактыкі.

   • Вярчэнне Зямлі вакол Сонца.
   • Па сонцы (арыентуючыся на сонца, вызначаючы час па месцазнаходжанні сонца).
   • Месца пад сонцам (перан. права на існаванне).
   • Да с. (да ўсходу сонца, вельмі рана падняцца).

2. Святло, цяпло, якое вылучаецца гэтым свяцілам.

   • Травы нельга сушыць на сонцы.
   • У пакой не даходзіць с.

3. перан., чаго. Тое, што з’яўляецца крыніцай жыцця, шчасця каго-, чаго-н.

   • С. свабоды.
   • С. праўды.

4. Поўны пакрой спадніцы.

   • С.-клёш.

5. Гімнастычнае практыкаванне на турніку.

|| ласк. сонейка, ✂.

|| прым. сонечны, ✂.

сонца... (а таксама санца...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

• 1) які мае адносіны да сонца (у 1 знач.), напр. сонцаварот (народная назва сонцастаяння), сонцапакланенне;
• 2) які мае адносіны да сонца (у 2 знач.), напр. сонцаахоўны, сонцалюбівы, сонцалячэнне;
• 3) падобны на сонца (у 1 знач.), напр. сонцападобны.

сонцастаянне, ✂, н.

Перыяд часу, калі паўдзённая вышыня Сонца застаецца амаль нязменнай (найбольшай або найменшай).

• Летняе с. (з максімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 чэрвеня).
• Зімовае с. (з мінімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 снежня).