Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

рэч, , ж.

  1. Асобны прадмет, выраб.

    • Антыкварная р.
  2. Тое, што належыць да асабістай рухомай маёмасці.

    • Чамадан з рэчамі.
    • Цёплыя рэчы.
  3. Пра творы навукі, мастацтва.

    • Ён напісаў цудоўную р.
    • Слабая р.
  4. Нешта, нейкая з’ява, абставіны.

    • Складаная р. жыццё.
    • Дзіўная р.! (вокліч, які паказвае на моцнае ўражанне).
    • Называць рэчы сваімі імёнамі (гаварыць прама, не хаваючы ісціны).

|| прым. рэчавы, .

  • Р. мяшок.
  • Р. доказ.
  • Рэчавае права (маёмаснае права валодання рэчамі).
  • Рэчавая хвароба (цяга да набывання рэчаў у 2 знач., набывальніцтва, рэчавізм).

рэчавізм, , м. (неадабр.).

Цяга да рэчаў (у 2 знач.), да матэрыяльных каштоўнасцей на шкоду каштоўнасцям духоўным, набывальніцтва.

рэчаіснасць, , ж.

  1. гл. рэчаісны.

  2. Аб’ектыўны свет з усёй мнагастайнасцю яго сувязей, быццё, навакольнае асяроддзе, становішча.

    • Літаратура адлюстроўвае р.

рэчаісны, .

Які сапраўды існуе, рэальны.

  • Р. факт.

|| наз. рэчаіснасць, .

рэчка, , ж.

Невялікая рака.

|| ласк. рэчачка, і рэчанька, .

|| прым. рачны, .

рэчыва, , н.

Від матэрыі; тое, з чаго складаецца фізічнае цела.

  • Арганічныя рэчывы.
  • Выбуховыя рэчывы.

рэчытатыў, , м. (спец.).

Напеўная размова ў вакальна-музычным творы.

  • Чытаць рэчытатывам (нараспеў).

|| прым. рэчытатыўны, .

рэчыўны, .

Які складаецца з рэчыва, матэрыяльны.

  • Р. свет.

  • Рэчыўныя назоўнікі — у граматыцы: назоўнікі, якія называюць аднародную масу, рэчыва (напр., малако, жвір, тытунь).

|| наз. рэчыўнасць, .

рэчышча, , н.

  1. Паглыбленне ў грунце, па якім цячэ вадзяная плынь.

    • Р. ракі.
  2. перан. Напрамак, шлях развіцця чаго-н.

    • Накіраваць гаворку ў патрэбнае р.
    • У рэчышчы рамантычных традыцый.