Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дзіва, , н. (разм.).

Тое, што выклікае здзіўленне, цуд.

  • Што за д.?
  • Вось гэта дык д.!

  • Дзіва дзіўнае (разм.) — вялікае дзіва.

  • Дзіву давацца (разм.) — моцна здзіўляцца.

  • На дзіва (разм.) — надта добра (удацца, выйсці, атрымацца).

дзівак, , м.

Чалавек з незвычайнымі схільнасцямі, звычкамі, поглядамі; арыгінал.

  • Вунь чаго натварыў гэты д.

|| ж. дзівачка, .

дзівакаваты, (разм.).

Дзівацкі, з дзівацтвамі (пра чалавека).

  • Д. дзед.

|| наз. дзівакаватасць, .

дзівасіл, , м.

Травяністая шматгадовая расліна сямейства складанакветных з вялікім прадаўгаватым лісцем і жоўтымі кветкамі; корань дзівасілу выкарыстоўваецца ў медыцыне.

|| прым. дзівасілавы, .

дзівацкі, .

Уласцівы дзіваку.

  • Д. ўчынак.

|| наз. дзівацтва, .

дзівіцца, ; незак.

  1. Прыходзіць у здзіўленне.

    • Лесаруб дзівіўся з сына, як той карчуе пні.
    • Вераб’і і тыя дзівяцца з цябе.
  2. Захапляцца. Ён дзівіўся чысцінёй вуліц і парадкам.

  3. Зайздросна здзіўляцца.

    • Дзіўлюся вашай настойлівасці і ўмельству.
  4. Любавацца, углядаючыся.

    • Кожную ночку на зорку дзіўлюся.

дзівіць, ; незак.

Выклікаць здзіўленне, рабіць моцнае ўражанне.

  • Хірурга дзівіла цярплівасць раненага.
  • Яна прыгажосцю дзівіла.

дзівосны, .

  1. Незвычайны, казачна-дзіўны.

    • На вокнах дзівосныя ўзоры пакінуў мароз.
  2. Цудоўны, непараўнальны па хараству.

    • Дрэвы стаялі ў сваім дзівосным жоўта-барвовым убранні.
    • Дзівосна (прысл.) гучала жалейка.
  3. Вельмі добры, выдатнай якасці.

    • Ад дзівоснай стрэльбы вачэй не адарваць.

|| наз. дзівоснасць, .

дзіда, , ж. (уст.).

  1. Старадаўняя колючая зброя ў выглядзе доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам; піка.

  2. перан. Пра што-н. высокае, вастраверхае.

    • Далёка за полем узвышалася ў неба чорная дзіда касцёла.

дзік, , м.

Дзікі кабан; вепр.

  • Увосень дзікі ласуюцца жалудамі.

|| прым. дзічыны, .