Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

пруткі, ✂.

  1. Тое, што і пругкі.

    • Пруткія галіны дрэва.

  2. Жорсткі, цвёрды.

    • Калошы былі мокрыя і пруткія.

|| наз. пруткасць, ✂.

пруток, ✂, м.

  1. гл. прут.

  2. Вязальная спіца.

|| прым. прутковы, ✂.

пруцянець, ✂; незак.

Станавіцца нягнуткім, карчанець.

  • П. ад холаду.

|| зак. апруцянець, ✂ і спруцянець, ✂.

пры, прыназ.

  1. Каля чаго-н.

    • Пры доме быў сад.

  2. Указвае на падпарадкаваныя, падсобныя адносіны да чаго-н., аднесенасць да чаго-н.

    • Лабараторыя пры інстытуце.
    • Служыць пры штабе.
    • Сядзелка пры цяжкахворым.

  3. Указвае на наяўнасць чаго-н, у каго-н.

    • Трымаць дакументы пры сабе.
    • Быць пры зброі.
    • Пры жаданні ўсяго можна дабіцца.

  4. Указвае на час, абставіны, становішча.

    • Пры царызме.
    • Чытаць пры настольнай лямпе.
    • Заявіць пры сведках.
    • Быць пры памяці.
    • Пры выпадку завітаю да вас.

пры..., прыстаўка.

I. Утварае дзеясловы са знач.:

  • 1) давядзення дзеяння да канчатковай мэты. напр. прыйсці, прыхіліцца, прывалачыся;
  • 2) дабаўлення, збліжэння, змацавання чаго-н. з чым-н., напр. прыбіць, прырабіць, прыбудаваць, прыдрукаваць, прыкласці, прышыць;
  • 3) накіравання дзеяння к сабе, выканання дзеяння ў сваіх інтарэсах, напр. прывабіць, прысвоіць;
  • 4) накіравання дзеяння на прадмет зверху ўніз, напр. прымяць, прыціснуць;
  • 5) паўнаты, вычарпанасці дзеяння, напр. прывучыць, прыахвоціць;
  • 6) непаўнаты, слабай меры дзеяння, напр. прыглушыць, прысыпаць, прыадчыніць;

  • 7) у дзеясловах на -оўва, -ва — суправаджальнага дзеяння, напр. прыгаворваць, прытанцоўваць.

ІІ. Утварае:

  • 1) назоўнікі і прыметнікі са знач. непасрэднага прымыкання да чаго-н., напр. прылесак, прыбярэжны, прыазёрны, прыгранічны;
  • 2) назоўнікі са знач. дадатковасці, напр. прыплод, прыпёк.

прыадзець, ✂; зак. (разм.).

Адзець у добрае адзенне, прыбраць.

  • П. дзяўчыну.

|| звар. прыадзецца, ✂.

прыадкрыцца, ✂; зак.

Трохі адкрыцца.

  • Заслона прыадкрылася.

|| незак. прыадкрывацца, ✂.

прыадкрыць, ✂; зак.

Трохі адкрыць.

  • П. рот.

|| незак. прыадкрываць, ✂.

прыадчыніцца, ✂; зак.

Тое, што і прачыніцца.

|| незак. прыадчыняцца, ✂.

прыадчыніць, ✂; зак.

Тое, што і прачыніць.

|| незак. прыадчыняць, ✂.