Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

доўгачаканы, .

Такі, якога доўга чакалі і не маглі дачакацца.

  • Д. прыезд сына.
  • Доўгачаканая вестка.

доўгі, .

  1. Працяглы ў прасторы.

    • Д. шлях.
  2. Працяглы ў часе.

    • Д. дзень.
    • Доўга (прысл.) чакаць.

  • Доўгія рукі ў каго (разм. неадабр.) — пра таго, хто мае схільнасць да кражы, захопу.

  • Доўгі рубель (разм. неадабр.) — лёгкі вялікі заробак.

  • Доўгая песня (разм.) — тое, што не скора можа быць ажыццёўлена.

  • Адкладваць у доўгую скрынку (неадабр.) — адкладваць якую-н. справу на доўгі час.

доўжыцца, ; незак. (разм.).

  1. Адбывацца на працягу якога-н. часу, цягнуцца нейкі час.

    • Некалькі хвілін доўжылася гэта сцэна.
  2. Здавацца даўжэйшым, больш працяглым.

    • Ноч доўжылася бясконца.

|| зак. здоўжыцца, .

доўжыць, ; незак. (разм.).

Прадаўжаць, працягваць.

  • Можна д. пералік фактаў.

дохлы, .

  1. Мёртвы (пра жывёл, насякомых).

    • Д. пацук.
    • Дохлыя мухі.
  2. перан. Нядужы, хілы, хваравіты (разм. зневаж.).

    • Нейкі ён на выгляд д.

дохнуць, ; незак.

Паміраць, здыхаць (пра жывёлу, насякомых).

  • Ад мухамораў мухі дохнуць.
  • Ад бяскорміцы жывёла дохне.

|| зак. здохнуць, і падохнуць, .

дошка, , ж.

  1. Плоскі з двух бакоў кавалак дрэва невялікай таўшчыні, які атрымліваецца шляхам падоўжнай распілоўкі бервяна.

    • Сасновыя дошкі.
  2. Школьная прылада, на якой пішуць мелам.

  3. Пласціна, пліта.

    • Мармуровая д.
    • Грыфельная д.
    • Шахматная д.
    • Д. аб’яў.

  • Ад дошкі да дошкі (прачытаць, вывучыць) (разм.) — ад пачатку да канца.

  • Ставіць на адну дошку каго з кім (разм.) — прыраўноўваць каго-н. да каго-н.

|| памянш. дошчачка, .

|| прым. дошкавы, .