Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

упырхнуць, ; зак.

Пырхаючы, уляцець.

  • Верабей упырхнуў у акно.

|| незак. упырхваць, .

упэўненасць, , ж.

  1. гл. упэўнены.

  2. Цвёрдая вера ў каго-, што-н., перакананасць у чым-н.

    • У. у сваіх сілах.
    • У. у сябрах.

упэўнены, .

Які цвёрда верыць у што-н., перакананы ў чым-н.; цвёрды, рашучы.

  • У. ў поспеху.
  • У. ў сабе (не сумняваецца ў сваіх сілах, магчымасцях).
  • Упэўнена (прысл.) гаварыць.
  • У. крок.
  • У. адказ.
  • Будзь упэўнены — не сумнявайся, не турбуйся (усё будзе так, як трэба).

|| наз. упэўненасць, .

упэўніцца, ; зак.

Цвёрда паверыць у што-н., пераканацца ў чым-н. У ў чыёй-н. шчырасці.

  • Мы ўпэўніліся, што ён не падвядзе чалавека.

|| незак. упэўнівацца, .

упэўніць, ; зак.

Прымусіць паверыць у што-н., пераканаць у чым-н.

  • У слухачоў у сваёй праваце.

|| незак. упэўніваць, .

упяцёх, прысл.

У колькасці пяці чалавек (толькі пра мужчын ці толькі пра жанчын).

  • Пайшлі касіць у.

упяцца, ; зак.

  1. чым у што. Уперціся ў што-н. для апоры, адштурхоўвання, супраціўлення або моцна ўчапіцца за што-н.

    • У. ў дзверы і не пускаць каго-н.
    • У. рукамі ў баранку аўтамашыны.
  2. Напружыць свае сілы, напяцца.

    • Конь упяўся і крануў воз з месца.
  3. перан. Уперціся, не захацець згадзіцца з чым-н. (разм.).

    • Упяўся і не пусціў мяне ў паездку.

|| незак. упінацца, .

упяцярых, прысл.

Колькасцю ў пяць асоб (рознага полу) або істот (ніякага роду).

упячы, ; зак.

  1. Спячы, добра прапячы.

    • У. хлеб.
  2. Адправіць куды-н. супраць волі; зняволіць (разм.).

    • У. ў глуш.
    • У. ў турму.
  3. Папракнуць, з’едліва сказаць што-н. каму-н. (разм.).

    • У. каго-н. на сходзе.
  4. Марна патраціць (разм.).

    • Упяклі столькі грошай.

|| незак. упякаць, .

упячыся, ; зак.

Спячыся да поўнай гатоўнасці.

  • Хлеб добра ўпёкся.

|| незак. упякацца, .