Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

прыціск, ✂, м.

  1. Выдзяленне слова (слоў) сілай голасу.

    • Сказаць з прыціскам.

  2. Патоўшчаная лінія пры пісьме пяром.

    • Пісаць з прыціскам.

прыціснуцца, ✂; зак.

Шчыльна наблізіцца, прытуліцца.

  • П. да сцяны.

|| незак. прыціскацца, ✂.

прыціснуць, ✂; зак.

  1. Націснуўшы, наблізіць да чаго-н.; прычыніць боль, націснуўшы чым-н., заціснуўшы дзе-н.

    • П. дзіця да грудзей.
    • П. палец дзвярамі.

  2. перан. Стварыць суровыя, неспрыяльныя ўмовы, абмежаваць у чым-н., пазбавіць магчымасці адмаўляць што-н., адпірацца ад чаго-н. (разм.).

    • П. гультаёў.
    • П. каго-н., каб той усё расказаў.

|| незак. прыціскаць, ✂.

|| наз. прыцісканне, ✂ і прыціск, ✂.

  • Прыцісканне дзіцяці да грудзей.
  • Прыціск пячаткі да дакумента.
  • Прыціск абібокаў.

прыціхлы, ✂.

  1. Які перастаў падаваць гукі, ствараць шум, сцішаны; прыглушаны.

    • Прыціхлая вячэрняя вёска.
    • Прыціхлая гаворка.

  2. Які перастаў рухацца, заціх, паслабеў у сіле свайго праяўлення.

    • Прыціхлыя дзеці.

прыціхнуць, ✂; зак.

  1. Перастаць падаваць гукі, ствараць шум; стаць амаль нячутным.

    • Гукі прыціхлі.
    • Гутарка прыціхла.

  2. Перастаць рухацца; паслабець у сіле свайго праяўлення.

    • Дзеці прыціхлі.
    • Вецер прыціх.

|| незак. прыціхаць, ✂.

прыцішыць, ✂; зак.

  1. Зрабіць менш чутным; прыпыніць работу (матора), прыглушыць.

    • П. радыёпрыёмнік.
    • П. матор.

  2. Запаволіць (рух, хаду і пад.).

    • Аўтамабіль прыцішыў ход.
    • П. хаду.

  3. перан. Паслабіць, суцішыць (якое-н. пачуццё, адчуванне; разм.).

    • П. боль.

  4. Заспакоіць, суняць (разм.).

    • П. дзяцей.

|| незак. прыцішваць, ✂ і прыцішаць, ✂.

прыцішэлы, ✂.

Які прыцішэў, прыціхлы.

  • Прыцішэлыя вуліцы.

прыцішэць, ✂; зак. (разм.).

Тое, што і прыціхнуць (у 1 знач.).

  • Гоман прыцішэў.

прыцмокнуць, ✂; зак.

Утварыць гук губамі, стуліўшы і хутка растуліўшы іх.

  • П. ад здзіўлення.

|| незак. прыцмокваць, ✂.

прыцэл, ✂, м.

  1. Прыстасаванне на агнястрэльнай зброі для навядзення на цэль.

  2. Навядзенне на цэль, прыцэльванне. Лінія прыцэлу.

    • Узяць (браць) на п. каго-, што-н. (прыцэліцца ў каго-, што-н.: таксама перан. звярнуць асаблівую ўвагу на каго-, што-н.).

|| прым. прыцэльны, ✂.

  • Прыцэльная стральба (па цэлі).