Verbum

соннік, ✂, м.

Кніга з тлумачэннем сноў (у 2 знач.).

сонны, ✂.

1. Які адбываецца ў час сну.

   • Соннае дыханне.

2. Які спіць.

   • Не так лёгка разбудзіць сонных дзяцей.

3. Вялы, неактыўны ад жадання спаць, які яшчэ не зусім прачнуўся.

   • Соннае дзіця.
   • С. стан.
   • Як сонная муха (запаволены і вялы; разм.)

4. перан. Пасіўны, бяздзейны.

   • Соннае жыццё.

5. Снатворны (пра лекі).

   • Сонныя кроплі.

○

• Сонная артэрыя — вялікая парная артэрыя з двух бакоў шыі.

• Сонная хвароба — інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца моцнай санлівасцю.

|| наз. соннасць, ✂.

сонца, ✂, н.

1. (у тэрміналагічным значэнні С вялікае). Нябеснае свяціла ў выглядзе вогненнага шара, вакол якога круціцца Зямля і іншыя планеты нашай Галактыкі.

   • Вярчэнне Зямлі вакол Сонца.
   • Па сонцы (арыентуючыся на сонца, вызначаючы час па месцазнаходжанні сонца).
   • Месца пад сонцам (перан. права на існаванне).
   • Да с. (да ўсходу сонца, вельмі рана падняцца).

2. Святло, цяпло, якое вылучаецца гэтым свяцілам.

   • Травы нельга сушыць на сонцы.
   • У пакой не даходзіць с.

3. перан., чаго. Тое, што з’яўляецца крыніцай жыцця, шчасця каго-, чаго-н.

   • С. свабоды.
   • С. праўды.

4. Поўны пакрой спадніцы.

   • С.-клёш.

5. Гімнастычнае практыкаванне на турніку.

|| ласк. сонейка, ✂.

|| прым. сонечны, ✂.

сонца... (а таксама санца...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

• 1) які мае адносіны да сонца (у 1 знач.), напр. сонцаварот (народная назва сонцастаяння), сонцапакланенне;
• 2) які мае адносіны да сонца (у 2 знач.), напр. сонцаахоўны, сонцалюбівы, сонцалячэнне;
• 3) падобны на сонца (у 1 знач.), напр. сонцападобны.

сонцастаянне, ✂, н.

Перыяд часу, калі паўдзённая вышыня Сонца застаецца амаль нязменнай (найбольшай або найменшай).

• Летняе с. (з максімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 чэрвеня).
• Зімовае с. (з мінімальнай вышынёй Сонца над гарызонтам; 21—22 снежня).

сопка, ✂, ж.

Невялікая гара, курган круглявай формы, а таксама (на Далёкім Усходзе) вулкан.

|| прым. сопачны, ✂.

сопкі, ✂.

Які лёгка разварваецца; рассыпісты.

• Сопкая бульба.

|| наз. сопкасць, ✂.

соплі, ✂, ж. (разм.).

Слізь, што выдзяляецца з носа; смаркачы.

сорак, ліч.

Лік і лічба 40.

• За сорак каму-н. (больш за сорак гадоў).

|| парадкавы ліч. саракавы, ✂.

сорам, ✂, м.

1. Пачуццё моцнай збянтэжанасці ад усведамлення непрыстойнасці, ганебнасці свайго ўчынку.

   • С. за свае словы.
   • Згарэць ад сораму (моцна засаромецца).

2. у знач. вык. Ганьба (разм.).

   • С. так несумленна рабіць!