Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

скрыгатаць, ; незак.

Утвараць гукі скрыгату.

  • Дзверы скрыгочуць.
  • С. зубамі (таксама перан. выказваць незадавальненне, злосць).

|| наз. скрыгатанне, .

скрыгаць, ; незак.

Тое, што і скрыгатаць.

|| аднакр. скрыгануць, .

|| наз. скрыганне, .

скрыжаванне, , н.

  1. гл. скрыжаваць.

  2. Месцы, дзе скрыжоўваюцца дарогі, вуліцы.

    • С. шашэйных дарог.
  3. Адзін з відаў моўнай канвергенцыі (сыходжання, прыпадобнівання моў; уст.).

    • С. моў.

скрыжавацца, ; зак.

  1. гл. крыжавацца.

  2. Спалучыцца адзін з адным у выніку скрыжавання (пра расліны, жывёл).

  3. Зрабіць уплыў адзін на аднаго ў выніку скрыжавання (пра мовы, гаворкі; уст.).

|| незак. скрыжоўвацца, .

|| наз. скрыжаванне, .

скрыжаваць, ; зак.

  1. Скласці што-н. крыж-накрыж.

    • С. рукі.
    • С. шпагі (пра паядынак; таксама перан. уступіць у бой, спрэчку).
  2. Зрабіць спарванне розных відаў (жывёл, раслін) для атрымання новай пароды, гатунку.

|| незак. скрыжоўваць, .

|| наз. скрыжаванне, .

скрыжаль, , ж.

Дошка з напісаным на ёй свяшчэнным тэкстам.

  • Падзеі засведчаны на скрыжалях гісторыі (перан.; высок.).

скрыль, , м.

Адрэзаны значны кавалак чаго-н. (пераважна пра сала, сыр, кавун і пад.).

  • Скрылі сала.

|| памянш. скрылік, і скрылёк, .

скрыляць, ; незак. (разм.).

Нарэзваць скрылікамі.

  • С. кавуны.

скрынка, , ж.

Ёмістасць звычайна чатырохвугольнай формы для захоўвання, укладвання чаго-н.

  • С. для цвікоў.
  • Паштовая с.
  • Снарадная с.

|| памянш. скрыначка, .

|| прым. скрыначны, .

скрыня, , ж.

  1. Драўляная чатырохвугольная пасудзіна для ссыпання ці складвання чаго-н.

    • С. для ячменю.
  2. Прадаўгаватая пасудзіна для перавозкі і трымання сельскагаспадарчых прадуктаў (бульбы, морквы і пад.).

    • Ссыпаць бульбу ў скрыню.
  3. Тое, што і куфар.

|| прым. скрыневы, .

  • Скрыневае века.