Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авеёіклмнопрстуфхцчшыэюя
аеёілоруыя’

сплесці, ✂; зак.

  1. гл. плесці.

  2. Злучыць, умацаваць канцы чаго-н. пляценнем.

    • С. вянок.
    • С. кошык.

  3. перан. Цесна злучыўшы, счапіць.

    • С. рукі.

|| незак. сплятаць, ✂.

|| наз. спляценне, ✂ і сплятанне, ✂.

сплесціся, ✂; зак.

  1. Пераплесціся, злучыцца (пра што-н. гібкае, што ўецца).

    • Галіны бярозы спляліся.

  2. перан. Цесна злучыўшыся, счапіцца.

    • Рукі спляліся.

  3. Уявіцца, узнікнуць у свядомасці.

    • Так дзіўна сплялося ўсё ў сне.

|| незак. сплятацца, ✂.

|| наз. спляценне, ✂.

сплысці, ✂ і сплыць, ✂; зак.

  1. Паплысці ўніз па цячэнні, быць знесеным вадой.

    • Мост сплыў аж да кустоў вербалозу.

  2. Сцячы адкуль-н.

    • Вада з сенажаці сплыла к вечару.

  3. Плаўна апусціцца, аддаліцца, адысці і пад.

    • Пыл сплыў ад дарогі на прысады.
    • З твару сплыла ўсмешка (перан. знікла).

  4. Мінуць, прайсці (пра час, здарэнні).

    • Сплыла маладосць, а за ёй і жыццё.
    • Было ды сплыло (прымаўка).

  5. перан. Бясследна прапасці.

    • Быў тавар ды сплыў.
    • Сплылі грошы і няма.

  6. Знемагчы ад страты крыві.

    • С. крывёю.

|| незак. сплываць, ✂.

сплысціся, ✂ і сплыцца, ✂; зак.

  1. Прыплысці ў адно месца з розных бакоў.

    • Гусі сплыліся на сярэдзіну ракі.
    • Людзі сплыліся на выган (перан. сабраліся ў адным месцы).

  2. Зліцца ў адно, страціць выразнасць абрысаў.

    • Фарбы сплыліся ў цемры.

|| незак. сплывацца, ✂.

сплюнуць, ✂; зак.

  1. Выплюнуць што-н. з рота.

    • С. сліну.

  2. Плюнуць куды-н.

    • С. на траву.

|| незак. сплёўваць, ✂.

сплюшчыцца​1, ✂; зак.

Пра вочы, павекі: заплюшчыцца.

|| незак. сплюшчвацца, ✂.

сплюшчыцца​2, ✂; зак.

Зрабіцца пляскатым ад удару, ціску.

  • Галоўка цвіка сплюшчылася.

|| незак. сплюшчвацца, ✂.

сплюшчыць, ✂; зак.

Пра вочы, павекі: заплюшчыць.

|| незак. сплюшчваць, ✂.

спляжыць, ✂; зак.

  1. Пра лес: вынішчыць, ссячы (разм.).

    • Будавалі дарогу і спляжылі ўвесь бярэзнік.

  2. Вытаптаць, стаптаць (разм.).

    • Скаціна спляжыла віку.

  3. каго і без дапаўнення. Ударыць (разм. груб.).

    • С. кіем па спіне.

  4. Затаптаць, забрудзіць (разм.).

    • Усю пасцель спляжылі.

спляскацца, ✂; зак.

Ад ціску, удару зрабіцца пляскатым; сплюшчыцца.

|| незак. сплесквацца, ✂.